6. NGUYỄN VĂN ĐỨC : TIỀN HIỀN KHAI ẤP,
LẬP XÃ VIÊN AN
Xã Viên An trong quận Năm Căn là xã có một lịch sử đáng biết.
Nhất là bậc tiền hiền đã mở mang thành lập xã, ấy là ông Nguyễn Văn Đức,
thiết tưởng đáng được lưu danh muôn đời.
Ngày xưa, xã Viên An chỉ là một xóm nhỏ ở tại Cái Xép, có từ
trước khi chúa Nguyễn Ánh chạy loạn đến đây. Bằng chứng là lúc chúa
Nguyễn chạy đến mũi Cà Mau, vô trong ngọn rạch Xéo Lá đồn binh, hiện
nay còn nền đồn là di tích cụ thể. Và binh lính của chúa Nguyễn đóng đồn
tại rạch Cái Xép hiện cũng còn dấu vết : nơi đóng đồn ngày trước cây cỏ
không mọc được.
Lúc Lê Văn Khôi, nghĩa tử của đức Tả quân Lê Văn Duyệt, nổi loạn
chống Nam triều, chiếm xứ miền Nam (Quý Tỵ 1833), thì giặc Tàu Ô
(người ta quen gọi là giặc Chà Và) thường hay đến miền duyên hải đánh
cướp tiền của và bắt đàn bà con gái ; dân chúng phải chạy sâu vào nội địa
cất nhà cửa ở đó trốn giặc.
Bấy giờ trong vùng có ông Nguyễn Văn Đức giỏi võ nghệ, độ lượng
khoan dung, hào hiệp. Dân chúng lầm than điêu đứng vì lũ giặc khuấy rối,
ông dễ đâu tha thứ cho phường hung bạo, bèn tổ hợp tráng đinh trong vùng
đánh dẹp bảo vệ dân lành. Ông đuổi tan đám giặc tại rạch Đốc Neo (nay
thuộc ấp Nhưng Miên).
Nhân dân tỏ lòng quyến luyến, xưng phục kính mến ông. Thấy thế,
ông cảm động dốc lòng hy sinh cho dân chúng hơn nữa. Ông đứng ra đôn
đốc việc khai hoang, mở mang không khí mới, thành lập xã Viên An,
nghiễm nhiên là bậc tiền hiền, có công với nhân dân Viên An nói riêng, dân
tộc nói chung. Vì từ sau ngày ông quy dân lập ấp, lập xã, ông cũng khéo tổ
chức việc an ninh, trật tự, khiến đâu đều được êm đẹp, vui hòa.
