Dữ liệu bảng câu hỏi
Một trong những mục tiêu nghiên cứu của Cattell là định vị các nhân tố
xuất hiện trong hai hay cả ba nguồn dữ liệu chính. Kết quả, ông đã tiến
hành một số nghiên cứu để quyết định những nhân tố lấy từ dữ liệu Q và
mở rộng để phù hợp với các nhân tố dữ liệu L. Cattell bắt đầu tiến hành
trên dữ liệu Q bằng cách khảo sát bảng câu hỏi tài liệu và phân tích các
nhân tố trước đó. Khảo sát đã làm xuất hiện phần lớn các hạng mục câu hỏi
tiềm ẩn mà ông đã thêm vào cho việc nghiên cứu đặc trưng của ông.
Nghiên cứu phân tích nhân tố đầu tiên gồm 80 biến số và 370 đối tượng đã
tạo ra 15 nhân tố, bổ sung thêm nhân tố thông minh tổng quát. Mỗi nhân tố
xuất hiện trong dữ liệu đơn giản của Cattell, vì một tập hợp con đặc của các
hạng mục tụ hội với nhau để hình thành nên nhân tố đó. Cattell tiếp tục
phát triển 2 hình thức thử nghiệm song song, mỗi hình thức gồm 187 hạng
mục trên 16 nhân tố, với 10 đến 13 hạng mục cho một phần tử. Gần đây,
phân tích nhân tố đã bổ sung thêm các hạng mục và hình thức, sàng lọc
nhiều hơn bằng câu hỏi mà Cattell gọi là Bảng câu hỏi 16 nhân tố nhân
cách (16 PF). Hình 11-1 cho thấy sơ lược tiểu sử 16 nhân tố nhân cách tiêu
biểu của nhiều nhóm người khác nhau. Nghiên cứu sau này cho rằng: có 2
– 3 nhân tố chính cộng với 7 nhân tố thêm nữa đã tạo thành một dạng điển
hình của cấu trúc nhân cách thông dụng cho cả hành vi bình thường và
không bình thường (Cattell và Delhees 1973). Ngoài ra, có sự xuất hiện của
7 nhân tố đề cập đến các hành vi không bình thường (Cattell và Specht
1968). Một số nhân tố không xuất hiện trong 16 nhân tố nhân cách được
nhóm Cattell phát triển.
Để quyết định các nhân tố ở vị trí cao hơn về nhân cách, Cattell và các
nhà nghiên cứu khác đặt các phần tử của 16 nhân tố nhân cách lên phân
tích nhân tố ở vị trí cao hơn (hình 11-2). Cattell đã biên soạn dữ liệu 16
nhân tố nhân cách trên một mẫu rất đa dạng gồm hơn 1600 vật thể. Việc
phân tích nhân tố ở vị trí cao hơn đã sinh ra 2 nhân tố chính: lo âu và hướng
ngoại – hướng nội. Từ đó. các nhân tố cũng được bổ sung.
