Khái niệm an ninh mới
Bắt đầu từ năm 1996, các học giả Trung Quốc - được Vụ Châu Á, Bộ
Ngoại giao khuyến khích tìm kiếm cơ sở hợp lý có tính quy chuẩn cho ngoại
giao đa phương của Trung Quốc để thuyết phục những người hoài nghi
trong quân đội, chính quyền và trường đại học - đã đưa ra “một khái niệm an
ninh mới dựa trên sự tin tưởng lẫn nhau, cùng có lợi, bình đẳng và hợp tác”,
đối lập nó với các khái niệm an ninh trong truyền thống và trong Chiến tranh
Lạnh vốn dựa trên chính trị thực dụng và quân sự mà họ cho rằng Hoa Kỳ
vẫn đang trung thành với nó. Như người Trung Quốc mô tả, khái niệm mới
sẽ thay thế quan niệm an ninh “một mất một còn” bằng quan niệm “hai bên
cùng thắng”. Trong một bài phát biểu năm 1999 trước Ủy ban Giải trừ Quân
bị của Liên Hợp Quốc tại Geneva, Giang Trạch Dân đã phân biệt giữa “quan
niệm an ninh cũ dựa trên liên minh quân sự và chạy đua vũ trang” với “quan
niệm an ninh mới đáp ứng nhu cầu của thời đại”. Cho là mình có công đưa
ra mô hình mới, Trung Quốc tự đặt mình vào vị trí tiên phong trong kỷ
nguyên hợp tác quốc tế mới.
Mặc dù nhiều chuyên gia chính sách đối ngoại ở Trung Quốc vẫn nhìn
nhận châu Á qua lăng kính của chính trị thực dụng - như một cuộc cạnh
tranh quyền lực trực diện giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ hay Trung Quốc và
Nhật Bản - các học giả ủng hộ quan niệm an ninh mới phản đối cách tiếp
cận này. Một chuyên gia nghiên cứu chiến lược mô tả: “Chúng ta không lo
ngại về Hoa Kỳ và các đồng minh của Hoa Kỳ xung quanh Trung Quốc.
Không ai có thể bao vây Trung Quốc. Tất cả phụ thuộc vào chúng ta. Nếu
chúng ta hòa bình, không ai có thể bao vây chúng ta. Mối đe dọa trong nước
là mối đe dọa lớn nhất đối với Trung Quốc.”
Vụ Châu Á đã đưa ra một bản báo cáo về quan niệm mới do Trương Uẩn
Lĩnh, một học giả năng động giám đốc Trung tâm Nghiên cứu châu Á-Thái
Bình Dương tại Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, thực hiện. Họ Trương
