Ông không trải nghiệm trực tiếp sự ngược đãi của người Kitô, nhưng ông
có trải nghiệm trực tiếp, cay đắng về sự tàn bạo của Hồi giáo, và thậm chí ở
nơi thanh bình tĩnh lặng như Fustat, những người viết thư cho ông - ở
Yemen chẳng hạn - nhắc ông nhớ rằng sự tàn bạo thường xuyên đổ lên đầu
người Do Thái; bức thư của ông gửi cho người Yemen phản ánh sự khinh
miệt ghê gớm của ông đối với Hồi giáo như một câu trả lời cho sự phi lý trí
của thế giới.
Không giống Philo, ông không được hưởng lợi từ chủ nghĩa
duy lý Hy Lạp có rất nhiều trong thư viện lớn ở Alexandria. Nhưng triết
học Aristotle lại được phổ biến bởi hai nhà trung gian Ả-rập là Avicenna
(980-1035) và Averroes (1126-1198), người cùng thời ở Tây Ban Nha và
lớn tuổi hơn Maimonides. Hơn nữa, ông hưởng lợi từ lịch sử cả ngàn năm
chú giải Do Thái giáo, mà đa phần những chú giải này là một dạng thức
khác của chủ nghĩa duy lý.
Maimonides cũng là người có tính duy lý. Giống như Philo, các bài viết của
ông toát ra sự thận trọng, phải chăng và nghi ngờ lòng nhiệt tình. Ông luôn
lo lắng, tránh cãi vã ồn ào, và nhất là odium theologicum: “Kể cả khi người
ta xúc phạm tôi cũng không sao, nhưng hãy trả lời một cách lịch sự bằng từ
ngữ thân thiện, không thì hãy im lặng.” Ông có hơi kiêu hãnh nhưng chắc
chắn không kiêu ngạo: “Tôi không nói mình không bao giờ mắc lỗi. Ngược
lại, khi tôi phát hiện ra mình mắc lỗi, hoặc nếu người khác cho rằng tôi mắc
lỗi, thì tôi sẵn sàng thay đổi bất cứ thứ gì trong các bài viết của tôi, theo
cách của tôi và thậm chí theo bản chất của tôi.” Trong một bức thư nổi
tiếng trả lời những bình luận của các học giả từ miền Nam nước Pháp về
tác phẩm Mishneh Torah của ông, ông thừa nhận mắc lỗi, nói mình đã thực
hiện một vài chỉnh sửa và sẽ chèn một số chỉnh sửa khác, và cho rằng họ
hoàn toàn đúng khi phản biện tác phẩm của ông: “Xin chớ hạ mình. Các
ngài có thể không phải là thầy dạy tôi nhưng các ngài đồng đẳng với tôi, là
bạn tôi và mọi câu hỏi của các ngài đều đáng được đặt ra.”
người thuộc tầng lớp tinh hoa, tất nhiên rồi. Ông nói thà làm hài lòng một
người thông minh còn hơn làm hài lòng chục ngàn kẻ ngốc. Nhưng ông
cũng là người khoan dung: ông cho rằng người ngoan đạo sẽ được cứu rỗi,
