tiến hành và những cuộc đấu tranh của các dân tộc đòi giải thoát khỏi ách
thống trị của Thổ. Nhân dân các dân tộc Ban Căng như Xecbi, Bungari,
Mônđavi, Valakhi, Anbani… nhiều lần nổi dậy chống Thổ. Cuộc khởi
nghĩa của người Hy Lạp kéo dài từ 1821-1829 đã đem lại nền độc lập cho
đất nước họ. Đồng thời, sự phát triển của những mầm mống kinh tế tư bản
chủ nghĩa trong nước và ảnh hưởng của những cuộc cách mạng tư sản ở
bên ngoài đã tác động tới chế độ phong kiến thối nát của Thổ. Nhằm cứu
vãn nguy cơ bị suy sụp bởi sự phát triển của chủ nghĩa tư bản và phong trào
giải phóng của người Xlavơ, người Arập cùng các dân tộc khác, nhằm
tránh sự uy hiếp của các cường quốc tư bản chủ nghĩa, các Xuntan Thổ
buộc phải nghĩ đến việc tiến hành một vài cải cách.
2. Sự thất bại của những dự án cải cách
Đầu thế kỷ XIX, Xuntan Xêlim III (trị vị từ 1789-1807) tuyên bố cải
cách theo “chế độ mới” nhưng chỉ bao gồm một số biện pháp chấn chỉnh
quân đội và chế tạo binh khí theo kiểu châu Âu.
Năm 1839, Xuntan Ápđun Metgiđa (trị vì từ 1839-1861) công bố sắc
lệnh bảo đảm không xâm phạm tính mạng, danh dự và tài sản của thần dân,
đồng ý thu thuế định kỳ, xóa bỏ chế độ bao mua, chỉnh đốn chế độ binh
dịch. Tiếp theo đó là những sắc lệnh về cải tổ tòa án, chính phủ, quân đội,
tài chính, văn hóa… Những sắc lệnh cải cách (“Tandimat”) đó tuy chưa
động chạm đến cơ sở phong kiến, nhưng nếu được thực hiện thì sẽ có tác
dụng ít nhiều đến sự phát triển đất nước. Nhưng nó không trở thành hiện
thực.
Năm 1856, sau chiến tranh Crưm, Thổ bị kiệt quệ nên lại có dự định
khôi phục cuộc cải cách. Xuntan công bố những sắc lệnh mới, trên hình
thức là tiếp tục sắc lệnh năm 1839, nhưng thực tế thì trái ngược lại. Hầu hết
quyền ưu đãi đều dành cho tư bản nước ngoài (quyền chiếm hữu bất động
sản, quyền lập ngân hàng, kinh doanh đường sắt và kênh đào… ) và bọn tư
sản mại bản cấu kết với nước ngoài. Các nước “đồng minh” của Thổ trong
