khi người Nhật đầu tư ồ ạt vào khắp nơi, nhất là lại có cả những trường hợp
sở hữu bí mật không ai biết. Một trong những sở hữu đầu tiên của Nhật Bản
ở Mỹ là vào năm 1984. Tập đoàn công nghiệp thép NKK của Nhật Bản
(một trong số 5 tập đoàn hàng đầu thế giới) đã mua lại 50% tập đoàn luyện
kim National Steel Corps của Mỹ do đang bị tổn thất nặng nề vào thời điểm
ấy. Vụ chuyển nhượng trị giá 292 triệu đô la (1,460 tỷ franc). Người ta cho
rằng người Nhật đã mua quá đắt. Nhưng từ ngày đó, National Steel Corps
đạt được những món lợi nhuận kỷ lục nhờ việc giao thép cho các xí nghiệp
xe hơi của Nhật Bản ở Mỹ. Cuộc làm ăn của NKK đã mở đường cho vài tập
đoàn khác noi theo.
Xem ra người Nhật không biết giữ kín đáo. Nhiều vụ mua bán sở hữu
khác đã gây phản ứng sâu rộng hoặc tai tiếng rùm beng. Người ta không
quên vụ Sony mua lại hãng phim Columbia, không đầy hai năm sau vụ mua
lại hãng đĩa CBS/Records của Mỹ, Akio Morita, ông chủ đầy hấp dẫn có
mái tóc bạc trắng của hãng Sony đã cả gan chiếm lĩnh một phần
Hollywood, vốn biểu tượng cho giấc mơ Mỹ. Vụ mua bán này đã gây ra
một làn sóng phẫn nộ trong dư luận ở Mỹ.
Người Nhật không hề hài lòng về điều ấy bởi vì ngày 30/12/1990, trong
khi “các con rùa Ninja” tràn ngập trên màn ảnh, các phòng chiếu phim ở
Mỹ và châu Âu, thì hãng điện tử khổng lồ Matsushita đã bình thản mua lại
hãng MCA, một tập đoàn sản xuất khác của Hollywood với cái giá kênh
kiệu: 6,6 tỷ đô la. Vào thời điểm ấy, đó là một sở hữu lớn nhất mà trước đó
chưa hề một hãng Nhật nào ở Mỹ thực hiện được. Cùng lúc, Matsushita
cũng nắm độc quyền kinh doanh công viên quốc gia Yosemite thuộc
California, chi nhánh của MCA và là một trong số những công viên nổi
tiếng nhất của Mỹ. Cuộc tranh cãi lại bùng lên vào ngày 1/1/1991 khi Bộ
trưởng Nội vụ Mỹ Manuel Lujan tuyên bố ông ta “có cảm giác là người
Nhật đã mua cả nước Mỹ”. Đố ai biết nổi cuộc đổ bộ ồ ạt vào Hollywood
của Nhật dừng lại ở đâu ?
Cho đến nay chưa có những thống kê chính thức và đầy đủ về những sở
hữu của Nhật Bản ở nước ngoài. Những gì đã được công bố chỉ cho thấy
một hình ảnh không đầy đủ về thực tế. Theo phân tích của một hãng môi
giới của Nhật Bản là công ty buôn bán chứng khoán Yamachi thì số lượng
các xí nghiệp được mua lại đã tăng gấp 5 lần trong bốn năm, từ 44 cơ sở
năm 1984 tăng lên 284 cơ sở năm 1987. Năm 1988, con số này đã lên đến
299. Theo nhật báo kinh tế Nikou Keizai Shimbun, những con số này còn
thua xa với thực tế: Các hãng Nhật đã mua lại 315 xí nghiệp nước ngoài chỉ
nội trong năm 1988 với số tiền lên đến 1.938 tỷ yên (68, 4 tỷ franc) so với
con số 288 mua lại năm 1987 với một số tiền chưa đến một nửa
[60]
