21. Lòng thành của Trần Hưng Đạo
Trong giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến chống xâm lược Mông
Nguyên lần thứ hai (1285), để tránh thế giặc đang hăng, nhà Trần đã chủ
động tổ chức lui quân, nhằm bảo toàn lực lượng để tìm cơ hội phản công.
Bởi chủ trương đó, hàng loạt các cuộc nghi binh cực kì tài giỏi đã được
thực hiện. Giặc không sao tìm được chủ lực của ta, không sao tìm được đầu
não của cuộc kháng chiến lúc ấy là triều đình nhà Trần. Trong giai đoạn ấy,
Thượng hoàng Trần Thánh Tông và vua Trần Nhân Tông phải bôn tẩu đó
đây, chịu đựng cực nhọc và hiểm nguy chẳng phải là ít. Trần Hưng Đạo
thường theo xa giá đi hầu cận. Bấy giờ, Ông đã là bậc lão thần, đi đâu cũng
chống gậy, một chiếc gậy ở đầu có bịt sắt nhọn.
Trước đó, thân sinh của Trần Hưng Đạo là An Sinh Vương Trần Liễu có
hiềm khích với vua Trần Thái Tông và trước khi chết, An Sinh Vương Trần
Liễu lại còn có lời trăn trối với Trần Hưng Đạo rằng: “Con phải trả thù cho
cha, rồi nhân đó, đoạt luôn ngôi báu thì cha mới có thể thanh thản yên nghỉ
dưới suối vàng”. Bởi thế, nhiều người không khỏi nghi kị Trần Hưng Đạo.
Biết ý, Trần Hưng Đạo vội vứt bỏ đầu sắt nhọn, chỉ chống gậy gỗ không
mà thôi. Bấy giờ, mọi người mới thực sự an tâm.
Về chuyện này, sách Đại Việt sử kí toàn thư (bản kỉ, quyển 5, tờ 47b) có
ghi lại lời bàn của Ngô Sĩ Liên như sau: “Bậc đại thần ở vào hoàn cảnh bị
hiềm nghi nguy hiểm, tất phải thành thực tin nhau, sáng suốt khéo xử như
hào cửu tứ của quẻ Tùy (nghĩa là phải thành thực, phải đạo, sáng suốt xử trí
– ND) thì mới có thể giữ tròn danh dự, làm nên sự nghiệp, nếu không sẽ
mang tai vạ. Quách Tử Nghi
nhà Đường, Trần Quốc Tuấn nhà Trần đã
làm được như vậy”.
Hóa ra, người chống gậy không để tâm ở gậy, nhưng người nhìn người
chống gậy chừng như lại thấy gậy ấy có chứa cái tâm. Miếng sắt bịt gậy
nặng chẳng đáng là bao, vậy mà vứt nó đi, ai cũng thấy nhẹ nhàng, thanh
thản. Mới hay, lòng thành phải được thể hiện một cách nghiêm cẩn qua
từng chi tiết nhỏ, thì lòng thành ấy mới được người đời xác nhận vậy.
