51. Đức độ của Thuận Thánh Bảo Từ Hoàng Thái Hậu
Thuận Thánh Bảo Từ là Hoàng hậu của vua Trần Anh Tông (1293-1314)
và là thân mẫu của vua Trần Minh Tông (1314-1329). Bà vốn là con gái
của Hưng Nhượng Đại vương Trần Quốc Tảng, tức cháu nội của Hưng Đạo
Đại vương Trần Quốc Tuấn. Bà sinh năm nào không rõ, chỉ biết mất vào
tháng 7 năm Canh Ngọ (1330). Bình sinh, bà là người đức độ, rất được
người đương thời kính trọng. Sách Đại Việt sử kí toàn thư (bản kỉ, quyển 7,
tờ 1 a-b và tờ 2 a) chép rằng:
“Thái hậu nhân từ. Các con của Anh Tông, dù là do vợ thứ sinh ra, Bà
cũng rất yêu dấu, chăm sóc như con mình. Công chúa Huệ Chân được Anh
Tông yêu quý, Thái hậu cũng rất yêu nàng. Công chúa Thiên Chân là con
đẻ của Thái hậu, nhưng khi được ban thức gì thì bà cho Huệ Chân trước,
sau mới đến Thiên Chân. Anh Tông mất, Thái hậu càng chăm sóc Huệ
Chân hơn trước. Đến như đối xứ với các cung tần cũng rất thịnh tình, như
nữ quan trong cung là Vương thị (mẹ đẻ của Huệ Chân), được Vua (Anh
Tông – ND) yêu mà có thai, Thái hậu đã lấy cả Song Hương Đường (phòng
ngủ của chính Thái hậu) cho làm nơi sinh nở. Vương thị sanh xong thì mất.
Cung nhân ngầm tâu với Thượng hoàng (Anh Tông – ND) là Thái hậu giết
Vương thị, nhưng Thượng hoàng vẫn biết Thái hậu là người nhân từ, liền
nổi giận lấy roi đánh người cung nhân ấy. Thái hậu biết vẫn chẳng để
bụng”.
Lời bàn
Sau khi chép lại chuyện này cho gọn hơn, các tác giả sách Khâm định
Việt sử thông giám cương mục (Chính biên, quyển 9, tờ 31) phê rằng: “Rất
phải đạo đàn bà, nghìn xưa ít có”. Đạo đàn bà là gì? Hẳn là mỗi thời quan
niệm một khác, nhưng thời nào mà chẳng sợ sự hẹp hòi và ghen tuông Dân
gian có câu:
Bao giờ bánh đúc có xương
Bao giờ dì ghẻ biết thương con chồng
Nguyễn Du cũng viết:
