36. Hôn lễ của Vệ Quốc Trưởng công chúa
Vệ Quốc Trưởng Công chúa là con gái của vua Lê Thái Tông, chị của
vua Lê Nhân Tông. Vệ Quốc Trưởng Công chúa sinh năm 1439, song, đến
năm 1448 vẫn bị bệnh câm, không nói được. Tuy tuổi còn nhỏ, lại bị bệnh
câm, nhưng đến tháng 11 năm 1448, Vệ Quốc Trưởng Công chúa vẫn bị bắt
đem gả cho Lê Quát là con trai của Lê Thụ. Hôn lễ của Vệ Quốc Trưởng
Công chúa đã được sách Đại Việt sử kí toàn thư (bản kỉ, quyển 11, tờ 47 a-
b) chép lại như sau:
“Tháng 11, đem chị cả của Vua là Vệ Quốc Trưởng Công chúa gả xuống
cho Lê Quát là con trai của quan Thái úy Lê Thụ. Bấy giờ, Công chúa mới
lên mười, mắc chứng câm không nói được. Vua xuống chiếu giao cho quan
Tư khấu là Trịnh Khắc Phục làm chủ hôn. Khi ấy, Lê Thụ lo sắm lễ cưới,
những kẻ ưa cầu cạnh hay tin liền tranh nhau đem nạp của cải để mong
được hưởng phú quý. Gấm thêu, lĩnh, là, vóc, lụa … đang bày bán ngoài
phố đều bị chúng tranh mua hết cả. Lê Thụ còn bắt quan lại ở khắp các
trấn, lộ, phải sắm đủ trâu, bò và các thứ lễ vật khác. Các quan địa phương
cũng muốn lấy lòng Lê Thụ nên bắt quân lính và nhân dân đóng góp rất
nhiều. Đài quan lúc ấy là (Đồng) Hanh Phát (dâng sớ) tâu hặc. Lê Thụ cởi
mũ để tạ tội, nhưng lệnh (của Lê Thụ) đã trót gởi đi khắp nơi rồi, nên các
quan địa phương vẫn đưa lễ vật tới nhà Lê Thụ. Lê Thụ không từ chối mà
(Đồng) Hanh Phát cũng không nói đến nữa. Sau đó, Hanh Phát cũng mang
lễ vật đến nhà Lê Thụ lạy tạ. Kẻ thức giả đều lấy đó mà chê bai”.
Lời bàn
Con gái thứ dân mà mắc bệnh câm thì ôm phận cô đơn suốt đời là điều
không sao tránh khỏi, nhưng là Công chúa, số phận của Vệ Quốc khác hẳn:
Chẳng những làm dâu quan Thái úy mà còn làm dâu ngay khi mới lên
mười!
Thái úy Lê Thụ chắc chẳng mong con mình lấy vợ câm, con trai của Lê
Thụ là Lê Quát chắc càng không mong hơn nữa. Nhưng, cơ may vơ vét của
cải khắp thiên hạ bỗng dưng mà đến, kẻ tham lam như Lê Thụ chẳng thể bỏ
