Lời nói đầu
Tập sách 45 giai thoại TK 19 là tập thứ tám của bộ Việt Sử Giai Thoại
gồm tám tập.
Để viết 45 giai thoại TK 19, chúng tôi đã dựa vào hai bộ sử lớn của Quốc
Sử Quán triều Nguyền, đó là Đại Nam thực lục (gồm 453 quyển) và Đại
Nam liệt truyện (gồm 85 quyển).
Đại Nam thực lục là bộ chính sử của triều Nguyễn, gồm hai phần là Tiền
biên (giới thiệu lịch sử thời các chúa Nguyễn) và Chính biên (giới thiệu lịch
sử thời các vua nhà Nguyễn). Bộ sử này quá lớn, lại biên soạn theo nguyên
tắc biên niên (nghĩa là chép việc theo tuần tự từng năm) cho nên việc tổng
hợp để viết rất khó. Bởi lí do này, chúng tôi dùng Đại Nam thực lục chủ
yếu để tra cứu và kiểm chứng mà thôi. Phần trích dịch, chúng tôi lấy chủ
yếu từ bộ Đại Nam liệt truyện.
Đại Nam liệt truyện cũng là bộ sử lớn, chép chuyện của các Hậu, Phi,
Thái tử, Hoàng tử, Công chúa, Tôn thất, chuyện các lương thần và nghịch
tặc theo quan niệm riêng của các sử gia đương thời, chuyện một số nước có
quan hệ với nước ta thời Nguyễn v.v …Bộ này cũng được chia làm nhiều
phần khác nhau, gồm có: Đại Nam tiền biên liệt truyện (gồm 6 quyển, chép
chuyện Hậu, Phi, Hoàng tử, Công chúa và các bề tôi thời các chúa
Nguyễn); Đại Nam chính biên liệt truyện (Sơ tập, 33 quyển); Đại Nam
chính biên liệt truyện (Nhị tập, 46 quyển). Tuy Sơ tập và Nhị tập của Đại
Nam chính biên liệt truyện dài ngắn có khác nhau, nhưng tất cả đều chép
chuyện các Hậu, Phi, Thái tử, Hoàng tử, Công chúa, Tôn thất, chuyện các
quan, chuyện các cao tăng, chuyện những người hạnh nghĩa … dưới thời trị
vì của các vị vua triều Nguyễn. Do được viết theo thể truyện, cho nên, tính
hệ thống về các sư kiện của từng nhân vật được thể hiện rất rõ. Để bạn đọc
tiện theo dõi, như trên đã nói, chúng tôi đã trích dịch chủ yếu là từ bộ sử
này.
Tất nhiên, ngoài hai bộ sử lớn với tổng số chung là 538 quyển, chúng tôi
còn phải tham khảo thêm nhiều thư tịch cổ nữa, nghĩa là cũng có chút công
