2. NGÔ CÔNG QUÝ : TẬN TRUNG GIÚP
CHÚA
Cũng như Dương Công Trừng, ông quê ở huyện Long Xuyên (Cà
Mau) và một lòng theo phò chúa Nguyễn Ánh trong khi chúa bôn tẩu quanh
vùng Bạc Liêu – Cà Mau.
Khi chúa Nguyễn chạy ra đảo Phú Quốc rồi sang Xiêm, ông theo
hầu cận. Từ ấy, ông đóng vai gián điệp, thường lẻn về vùng Cà Mau, Vĩnh
Long trà trộn trong quân cơ của địch để dọ thám. Ông và Nguyễn Tần, Lê
Thượng rất giỏi về mặt thu nhặt tin tức địch, nhờ đó chúa Nguyễn dễ bề
hoạch định chiến lược đối phó, dần dần đi đến thắng lợi.
Chẳng may khi Dương Công Trừng gặp ông và Lê Thượng, Nguyễn
Tần từ Xiêm về dọ thám, cùng nhau kéo quân đánh chiếm lại vùng Cà Mau,
chưa kịp tổ chức gì thì đã bị Tây Sơn phản công ; ông chạy thoát, Lê
Thượng và Nguyễn Tần đều chết trận. Dương Công Trừng thì bị bắt chém.
Thoát nguy, ông càng thận trọng hơn, phục vụ chúa Nguyễn rất đắc lực.
Kỷ vị 1799, ông giữ chức Trung thủy dinh Chánh hậu chi Hữu
khâm sai, thuộc nội Cai cơ, quản thanh châu đạo. Bấy giờ lực lượng Tây
Sơn ở trong Nam tan vỡ hầu hết, ông lại khéo tổ chức việc an ninh, bình
định nhiều vùng, khiến dân chúng đều xưng phục công ơn.
Chúa Nguyễn càng ngày càng đem lòng tín nhiệm ông, giao cho
ông hộ giá hoàng thái hậu.
Công lao của ông rất dày. Việc lớn mười phần đã xong đến tám,
nhưng ông chưa kịp thấy ngày chúa Nguyễn lên ngôi hoàng đế, thống nhất
san hà, thì đã bịnh mất. Chúa Nguyễn thương tiếc khôn cùng, truy tặng ông
chức Chưởng cơ.
