Lời người dịch:
Gaston Bouthoul, nhà xã hội học nổi danh ở Pháp hiện nay trong cuốn Le
phénonène guerre (Hiện tượng chiến tranh) Payot 1962, tiến thêm một
bước nữa, cho rằng nhân loại không những có bản năng tàn phá mà còn có
bản năng tự sát, mà nguyên nhân các cuộc tự sát đại qui mô, tức chiến
tranh, là để lập lại một sự thăng bằng về nhân khẩu (équilibre
démographique – trang 97) và ông nhận thấy rằng – ít nhất là trong các thế
kỉ đã qua – cứ sau một thời có nạn nhân mãn là có một chiến tranh lớn
(trang 144) để loài người chết bớt đi, đỡ phải dùng chính sách giết trẻ con
(infanticide différé – trang 151). Nếu có thể di cư được để bớt nạn nhân
mãn thì chiến tranh có thể tạm tránh được.
