Philippe Girardet
Biết Người
Dịch giả: Phạm Cao Tùng
Phần II - Chương 1
TÂM LÝ ĐỘNG
GUỒNG MÁY CỦA TÂM NÃO
Trong những chương vừa qua, chúng tôi đã định nghĩa cá tính con người, đã
vạch rõ cái cơ cấu và những thành phần của nó. Có thể xem những bẩm chất căn
bản của tâm tính và tâm trí là những cơ quan tinh thần của tâm não cũng như
tim, gan, phổi, là những cơ quan của thân thể. Đó là chúng ta mới xét về phần
tâm lý tĩnh.
Bây giờ chúng ta hãy thử nghiên cứu về cách vận dụng của những cơ quan ấy,
tức là nghiên cứu về những cách phát lộ của cá tính, về cái “động” của nó, tức là
phần tâm lý động.
Nói tóm lại, chúng ta xét xem bằng cách nào và do then máy nào khiến chúng ta
hành động.
Cái chu kỳ tâm lý:
Nói một cách khác, bằng cách nào những tư tưởng chúng ta đặng thành lập và
biến thành những tác động?
Sự diễn tiến của những tư tưởng từ lúc chúng mới phát sinh cái chung cuộc
thông thường của chúng là một tác động, người ta gọi là chu kỳ tâm lý.
Chu kỳ này khởi đầu bằng một tri giác hoặc một hồi tưởng rút trong trí nhớ. Ký
ức và hồi tưởng khác nhau: ký ức là hình ảnh đặng ghi kỹ vào trí nhớ, hồi tưởng
là ký ức phát hiện trở lại trong trí óc. Ký ức là phim ảnh, hồi tưởng là việc chiếu
lại phim ảnh ấy trên màn hình.
Nhưng dù khởi đầu bằng tri giác hay một hồi tưởng điều ấy cũng không quan hệ
đến sự diễn tiến của chu kỳ, vì thực ra hồi tưởng chỉ là sự hồi xuân của một tri
giác cũ.
Cái ấn tượng, cái hình ảnh do tri giác hoặc do hồi tưởng ấy gợi ra sẽ gây một
