Tần Thủy Hoàng đốt sách chôn nhà nho là chuyện như thế nào?
Năm 213 trước Công nguyên, Tần Thủy Hoàng ban yến trong cung điện của thành Hàm Dương cho các
quần thần. Sau ba tuần rượu, viên quan phó xạ Chu Thanh Thần đứng dậy nói lên lời chúc rượu, ca
ngợi Tần Thủy Hoàng đã đem các nước chư hầu vốn dĩ tách rời nhau chuyển thành các quận huyện,
làm cho thiên hạ được thái bình, công lao thật là bất hủ.
Nhưng học sĩ Thuần Vu Việt lại đứng dậy công kích chế độ quận huyện, hơn nữa ông ta còn yêu cầu
dựa vào thể chế của đời xưa cắt đất phong hầu cho các tử đệ.
Lúc bấy giờ thừa tướng Lí Tư đứng lên bác bỏ các luận điểm của Thuần Vu Việt, rồi lại mượn vấn đề
này để nói rộng ra rằng những kẻ đọc sách chỉ quen luận bàn Thi Thư, dùng những chuyện đời xưa để
bài bác công việc ngày nay, gây mê cảm, làm hỗn loạn lòng người, vì thế nhất định phải đem họ ra mà
trừng trị thật nghiêm mới được.
Tần Thủy Hoàng nghe nói như thế, đã xuất phát từ nhu cầu phải tăng cường chuyên chế, thống trị và
đàn áp tư tưởng, tiếp thu kiến nghị của thừa tướng Lí Tư, ra lệnh đNết các sách sử không thuộc về
nước Tần cùng tất cả các sách Thi Thư đang tàng trữ trong dân gian, kể cả các trước tác của Bách Gia
Chư Tử. Hoàng đế lại quyết định từ nay về sau, hễ kẻ nào còn dám bàn luận về Thi Thư thì sẽ bị chặt
đầu, kẻ nào dùng các chuyện cổ xưa để bài bác việc đời nay thì sẽ bị chém cả nhà.
Vì thế cho nên vô số điển tịch văn hóa đã bị đốt ra tro. Sau khi đốt sách đến năm thứ hai, các nho sinh
càng thêm bất mãn. Ở sau lưng hoàng đế, họ mắng chửi Tần Thủy Hoàng là tham nắm quyền thế, tàn
bạo thành tính. Sau khi nhận được những tin cáo giác mật, Tần Thủy Hoàng lập tức phái người đi điều
tra, bắt giữ các nho sinh trong thành Hàm Dương để thẩm vấn. Vì các nho sinh này tố cáo lẫn nhau,
cho nên Tần Thủy Hoàng lên cơn thịnh nộ đã đem tất cả 460 nhà nho có liên can đến vụ này chôn sống
hết.
Đó tức là sự kiện "phần thư thanh nho" (đốt sách và chôn nhà nho) đã được ghi trong lịch sử.
Việc Tần Thủy Hoàng đốt sách và chôn nhà nho đã kìm hãm các tư tưởng chống đối, nhưng đồng thời
đã hủy diệt văn hóa lịch sử. Về sau tuy rằng hoàng đế này có được nghe những lời ca tụng, nhưng
trong mỗi lời ca ngợi đều có hàm ý bảo trước sự diệt vong cuối cùng.
VƯƠNG THÁNH LƯƠNG
