xcơ, biến các tầng hầm những nhà gạch thành lô-cốt. Ngoài ra, chúng còn
dùng nhiều xe tăng đặt ngầm dưới đất yểm hộ các cửa ngõ vào Crưm-xcai-a.
Những ngày tiếp sau, cuộc tiến công cũng gặp nhiều khó khăn như vậy.
Gặp nhiều khó khăn nhất là bộ đội ta ở các khu vực Ki-ép-xcôi-e và Môn-
đa-van-xcôi-e. Không sao đánh chiếm được những cứ điểm này. Tất cả đã
dừng lại trên tuyến các sông Cu-rơ-ca và Cu-ban, Ki-ép-xcôi-ê, Môn-đa-
van-xcôi-e và Ne-be-rơ-gia-ép-xcai-a. Trinh sát báo cáo rằng phía trước
chúng ta là một phòng tuyến mới, mạnh của địch với số đơn vị vừa rút lui về
và nhiều lực lượng dự bị vừa được điều tới.
Đó chính là cái gọi là “Phòng tuyến xanh”. Mọi cố gắng định đột phá
phòng tuyến đó trong lúc hành tiến đều không đem lại kết quả. Nếu cứ tiếp
tục cố đánh thì cũng không có tác dụng gì. Và, ngày 15 tháng Năm, ta đã kết
thúc chiến dịch. Muốn đột phá dải phòng ngự mới này, ta phải tổ chức một
chiến dịch mới, và như vậy phải có thời gian và phương tiện.
Đại diện Đại bản doanh không có việc gì để ở lại đây nữa. Gh. C. Giu-cốp
và tất cả chúng tôi trở về Mát-xcơ-va. Trên đường về, chúng tôi không thấy
vui lắm. Nhiệm vụ quét sạch địch ra khỏi bán đảo Ta-man chưa được hoàn
thành. Chúng tôi biết trước rằng Xta-lin sẽ không hài lòng và chuẩn bị chịu
khiển trách. Nhưng mọi việc đã trôi qua một cách tương đối thuận lợi. Tổng
tư lệnh tối cao chỉ quyết định thay đổi tư lệnh phương diện quân: cử I. E. Pê-
tơ-rốp thay I. I. Ma-xlen-ni-cốp. Dưới sự lãnh đạo của Pê-tơ-rốp, trong vòng
năm tháng, bộ đội Liên Xô đã quét sạch địch ra khỏi bán đảo Ta-man.
Phương diện quân Bắc Cáp-ca-dơ đã dành cả tháng Tám và đầu tháng
Chín năm 1943 để chuẩn bị tiến tới tiêu diệt địch trên “Phòng tuyến xanh”.
Lần này, X. C. Ti-mô-sen-cô làm đại diện của Đại bản doanh ở đây.
“Phòng tuyến xanh” cấu trúc phức tạp, thành những tuyến tăng cường
hình cánh cung nối tiếp nhau thành lớp chắn ngang bán đảo Ta-man, dựa vào
những cao điểm khống chế và những chướng ngại thiên nhiên khác như:
sông, bãi sú, sình lầy. Khu vực Nô-vô-rô-xi-xcơ có thể là cứ điểm then chốt
của toàn bộ tuyến phòng ngự. Đánh chiếm được cứ điểm này, bộ đội ta sẽ có
khả năng tiến vào phía sườn và phía sau một số tuyến phòng ngự và trung
