làm gì được nữa. Nhiều người cũng mất trí nhớ. Không từ nào có thể tả nổi
thứ bệnh này, nó gây ra sự đau đớn mà tôi nghĩ không ai có thể sống qua
nổi.'
1. Megalopolis là thành phố lớn nhất của Arcadia xưa kia, hiện nay
Megalopolis là địa danh thuộc Arkadhia, vùng Peloponnesus, Hy Lạp.
2. Viện Hàn lâm ở Athens, do Plato mở.
3. Aratus xứ Sicyon (271-213 TCN) là một thống chế và nhà lãnh đạo của
Liên minh Achaea (Achaean League), liên minh quân sự của Hy Lạp cổ
đại. Plutarch cũng viết về cuộc đời của Aratus nhưng chúng tôi không chọn
đưa vào cuốn sách này.
4. Sicyon: thành phố Hy Lạp cổ, gần Argos.
5. Các mẩu chuyện về Epaminondas có trong cuộc đời Pelopidas và
Agesilaus.
6. Tức các trường ca Iliad và Odyssey.
7. Sellasia là một vùng đất rất gần Sparta, thuộc thành bang Laconia, vùng
Peloponnesus, Hy Lạp.
8. Illyry là một thành bang Hy Lạp cổ đại nằm ở phía tây Macedonia và
phía bắc của Thessaly, ngày nay là khu vực các nước thuộc Cộng hoà Nam
Tư cũ: Slovenia, Croatia, Bosnia-Herzegovina.
9. Loại lao có dây da buộc vào cán quấn quanh thân lao, đoạn cuối của dây
buộc vào tay. Cái đai để đeo nhằm tăng lực bẩy và cũng đóng góp vào lực
xoáy của lao khiến nó đi thẳng trong khi bay.
10. Elea: một vùng đất ngày nay ở phía nam nước Italia.
11. Khi đó, sau khi vị vua cuối cùng qua đời, Sparta rơi vào tay các toán
lính đánh thuê và chịu sự cai trị của một tên độc tài.
12. Titus Quinctius Flamininus (230?-174 TCN) là thống chế và chính
khách nổi tiếng của La Mã. Ông là người đánh bại vua Philip V của
Macedonia và giải phóng mọi thành bang Hy Lạp khỏi ách cai trị của
Philip. Ông là quan coi quốc khố năm 199 TCN và tổng tài năm 198 TCN.
Trong tác phẩm 'Những cuộc đời song hành', Plutarch đã so sánh Titus
Flamininus với Philopoemen