BƯỚC MỞ ĐẦU CỦA SỰ MỞ RỘNG HỆ THỐNG THUỘC ĐỊA PHÁP Ở VIỆT NAM - Trang 657

“Hồi ký và tư liệu châu Á”: quyển 74.
Moral, “Tài chính Bắc kỳ”, tạp chí Đông Dương, 1909.
Paul Doumer, “Đông Pháp”, trang 313.
Mặc dầu việc tách biệt quốc gia và nhà thờ được biểu quyết vào năm 1905
và áp dụng tại Pháp, đạo luật này không bao giờ được công bố và áp dụng
tại Việt Nam. Trong những năm 1923, 1926, 1920, 1930, 1931, các Hội
truyền giáo Gia-tô đã được chánh phủ bảo hộ nhiều lần nhượng đất, chưa kể
những đất đai công cộng mà một số thống đốc và quan chính hành chánh
Pháp, do thành kính cá nhân đã biếu tặng cho các hội truyền giáo. Theo ước
lượng chính thức, năm 1939, các ruộng đất của các hội truyền giáo nước
ngoài gồm trên 5 triệu đô la, tức là 50 triệu francs. Mức ước lượng ấy vẫn
còn thấp hơn nhiều so với thực tế. Nó chưa bao gồm hết tất cả các đất ruộng
thuộc về nhà thờ, bởi nó loại ra ngoài những tài sản của các xứ đạo và
những pháp nhân thuộc nhà thờ có quyền sở hữu. Tài sản của các hội truyền
giáo Tây Ban Nha cũng khá đồ sộ. Nói chung ở Việt Nam, các hội truyền
giáo là những người chủ sở hữu ruộng đất lớn nhất dưới thời thuộc địa.
Đồng tiền đầu tiên của Việt Nam có từ thế kỷ thứ X. Quốc gia Việt Nam đã
quy định tỷ giá tiền tệ, đã sáng lập ra tiền giấy năm 1396, thống nhất đo
lường năm 1664. * Bổ sung ý kiến trên: Mỗi triều đại nước ta thường đúc
mỗi loại tiền riêng như Thái Bình hưng bảo thời Đinh, đúc năm 970; Thiên
Phúc trấn bảo thời Tiền Lê. Hoặc thời Hồ Quý Ly cho sử dụng tiền giấy
Thông Bảo hội sao thay cho tiền kim loại bấy giờ. Tuy nhiên, loại tiền giấy
không được dân chúng ủng hộ, vì dễ rách nát, không bảo đảm bằng tiền kim
loại (BT).
1 livres Anh bằng 1/2 kg.
1 once Anh = 20,35 gram; 1 once Pháp = 30,6 gram.
Tổ chức lại việc buôn bán thuốc phiện, năm 1899, Doumer cho xây dựng tại
Sài Gòn một nhà máy tinh lọc thuốc phiện hiện đại, công suất vạn năng.
Ông ta cho hiệu chỉnh một hỗn hợp cháy rất mau, do đó thúc đẩy người hút
tiêu thụ nhiều thuốc hơn bình thường, Năm 1918 có tất cả 1.512 tiệm hút và
3.098 người bán lẻ thuốc phiện. Giữa năm 1894 và 1901, thu nhập về các ty
thuốc phiện đã có một bước nhảy vọt. Năm 1894: 3.783.734 đô-la, tức