Tự do ý chí thứ cấp
Khi một sở thích của bản ngã hoặc một ứng xử khác trở nên độc lập với
khả năng nỗ lực ban đầu, được gọi là một cấp độ của tự do ý chí thứ cấp.
Nói cách khác, khi bản ngã ban đầu đã thực hiện một hoạt động và vì lý do
nào đó, có thể sẽ tiếp tục thực hiện lâu dài sau khi nó phục vụ cho mục đích
sơ khai ấy. Do vậy, những người thường xuyên tập thể dục hàng ngày như
một phần trong chương trình giảm cân, có thể sẽ tiếp tục tập luyện sau khi
đã giảm cân được rồi, đơn giản vì họ nhận thấy rằng tập thể dục thực chất
là một phần thưởng. Tự do ý chí thứ cấp cũng tương tự như quan điểm về
tự do ý chí chính thức được Gordon Allport (1937/1961) định ra. Allport
định nghĩa những ứng xử mang tính tự do ý chí chính thức như những điều
mà nguồn gốc, khả năng hiện tại độc lập với lịch sử phát triển của những
vận động.
Điều quan trọng trong khái niệm của Hartmann là tập trung vào vấn đề
mức độ của tự do ý chí thứ cấp. Sau khi một hình thức ứng xử hay một thái
độ đã đạt được trạng thái tự do ý chí, những thế mạnh của xung động bản
năng căn nguyên lại tiếp tục tác động lên một mức độ nào đó để kiềm chế
những sở thích ban đầu của bản ngã. Vì vậy, khi chức năng của sở thích đó
đã trải qua thay đổi và đạt được trạng thái tự do ý chí thứ cấp thì nó cũng có
xu hướng thoái lui về phía sự kiểm soát xung động bản năng. Ví dụ, thái độ
quả quyết khi được tiếp sức bởi tính nóng nảy đã được trung tính hóa có thể
dẫn đến việc nhường chỗ cho sự chiếm lĩnh xung động bản năng và một lần
nữa, nó liên quan đến cách ứng xử hung hăng, đầy tiêu cực vốn đã tiềm
tàng trong mỗi cá nhân. Theo học thuyết của Freud, trạng thái bị phân cực
kinh điển giữa xung động bản năng và bản ngã – giữa hợp lý và không hợp
lý, cứ giằng co dẫn đến mâu thuẫn bên trong nội tâm. Những áp lực của bản
ngã liên tục làm mất đi tác dụng khuynh hướng bản năng hóa có xu hướng
thoái lui. Phạm vi của những chức năng bản ngã có thể chống lại sự thụt lùi
và bản năng hóa ấy sẽ tạo thành cấp độ cho tự do ý chí thứ cấp của chức
năng bản ngã đặc biệt có liên quan. Cấp độ mà bản ngã thể hiện xu hướng
