Sự phát triển và sự tự thể hiện đầy đủ tiềm năng của bản thân
Trong giai đoạn đầu của sự sống, nguyên tắc nội chuyển lực hoạt động
có những khuynh hướng không hòa hợp một cách đáng kể giữa các hệ
thống khác nhau của nhân cách. Và chính các hệ thống không được phát
triển đầy đủ cũng không hoạt động một cách hoàn thiện. Tiềm năng để các
hệ thống nhân cách phát triển hòa hợp đã đem lại cơ sở chính cho sự phát
triển nhân cách trong học thuyết của Jung. Sự phát triển có khuynh hướng
xảy ra một cách tương đối liên tục mà không có sự gián đoạn đột ngột nào
được nhìn thấy trong học thuyết phát triển của Freud.
Jung đã mặc nhiên công nhận rằng, cá nhân con người được ban cho một
sự cố gắng bẩm sinh, nguyên mẫu để đạt được tính đồng nhất, để có được
thành quả của một nhân cách hội nhập, cân bằng, tương tác hài hòa. Đặc
biệt, ông đã thấy được nhu cầu hội nhập giữa bản ngã và ý thức, nhưng chỉ
một mình sự hội nhập này không đủ để hướng dẫn cá nhân đi đến cùng
cuộc sống với sự vô thức. Sự phấn đấu đồng nhất được thể hiện trong tiến
trình tự thể hiện đầy đủ tiềm năng của bản thân, bao hàm sự phát triển một
trung tâm mới thay thế bản ngã. Trung tâm mới này ông gọi là bản thân.
Bản thân nằm giữa ý thức, vô thức và trở thành trung tâm chính, tất cả các
hệ thống khác quay xung quanh nó. Nó cung cấp cho hệ thống sự cân bằng
và đồng nhất, là mục tiêu tối thượng mà nhân cách đang phấn đấu hướng
tới. Sự phấn đấu để đạt tính thống nhất tinh thần này diễn ra trong hai giai
đoạn. Giai đoạn thứ nhất, trong tiến trình cá thể hóa, các yếu tố tinh thần vô
định hình nguyên thủy cố gắng hoàn thành, được phân biệt, và phát triển
đầy đủ. Mỗi hệ thống – bản ngã, cá tính, các chức năng tinh thần, và những
điều khác – cố gắng để được phân biệt với tổng thể nguyên thủy của tinh
thần non trẻ và để tự nó trở thành một hệ thống hội nhập, phát triển ở một
mức độ cao. Tiến trình thứ hai, chức năng siêu nghiệm xuất hiện với việc
có được sự phân biệt. Các yếu tố khác nhau, đối lập nhau của hệ thống tiến
vào hội nhập toàn thể và cân bằng qua tiến trình thứ hai này, cùng với bản
thân là trung tâm của hệ thống. Khi có được sự siêu nghiệm, dẫn đến có
được sự tự thể hiện đầy đủ tiềm năng của bản thân và cá tính. Lúc này, tinh
