Giải quyết vấn đề
Chúng ta khó có thể nhấn mạnh quá mức về tầm quan trọng của các khái
niệm và các định đề trong nhận thức của con người. Không có các khái
niệm, chúng ta sẽ chỉ trải qua một luồng thông tin bất tận với mỗi đối tượng
và tình huống duy nhất. Do đó, chúng ta sẽ bị tràn ngập với số lượng thông
tin quá lớn hình như không có liên quan với nhau. Thông tin đó sẽ có ít giá
trị. May thay, chúng ta thường có khuynh hướng phân loại mỗi mẩu thông
tin để phù hợp với khái niệm hiện tại nào đó, và các khái niệm trở thành
nền móng để xây dụng các tiến trình tư tưởng. Tuy nhiên, các vật thể được
nhận biết và phân loại như thế nào vẫn là một vấn đề của lý thuyết và các
nghiên cứu thực nghiệm (Nosofsky 1987).
Trong số các tiến trình tư tưởng (bao hàm những khái niệm và những
định đề) là các tiến trình tư tưởng được sử dụng để giải quyết vấn đó. Một
số vấn đề này là các vấn đề tương đối tầm thường, quen thuộc: Bạn để chìa
khóa ô tô của bạn lạc ở đâu rồi và cần đến một nơi nào đó trong mười phút;
bạn muốn đi nghe nhạc rock quan trọng tối nay nhưng bạn không có vé;
bạn đang dọn vào một chung cư mới không cho nuôi các con vật cưng –
bạn sẽ làm gì với Little Sparky? Những vấn đề có trọng lượng hơn nhiều:
Phải chọn giữa nghề y và việc kinh doanh; là người đứng đầu công ty, bạn
phải quyết định cố gắng tiếp quản một công ty khác hay không; bạn gái hay
bạn trai của bạn đang muốn lập gia đình, nhưng bạn chưa muốn.
Tất cả những điều này là những vấn đề vì mỗi vấn đề có nhiều hơn một
giải pháp có thể thực hiện và câu trả lời “đúng” thì không chắc chắn. Mọi
người phải làm thế nào để giải quyết các vấn đề đó? Có một hay nhiều
phương pháp giải quyết vấn đề cơ bản? Có phài một số chiến lược giải
quyết vấn đề hiệu quà hơn các chiến lược khác? Đây là một số câu hỏi
được các nhà tâm lý học nhận thức khai thác.
