Cắt xén ngoại diên
Chúng ta phạm phải ngụy biện cắt xén ngoại diên nếu sử dụng ngôn từ theo
nghĩa được chấp nhận thông thường của chúng nhưng lại rút ngữ nghĩa
xuống thuần nghĩa đen khi bị thách thức. Hành động này trở thành ngụy
biện vì có hai cách hiểu ngữ nghĩa từ những ngôn từ. Chúng ta có thể miêu
tả các đặc tính của từ chúng ta đang nói đến hoặc có thể đưa ra những ví
dụ. Cái đầu tiên được gọi là “nội hàm” và cái thứ hai được gọi là “ngoại
diên” của ngôn từ. Chẳng hạn, chúng ta có thể truyền tải ý nghĩa của cụm
từ “ngôi sao điện ảnh” bằng cách mô tả vai trò của diễn viên nam chính và
nữ chính trong các bộ phim hoặc bằng cách liệt kê ra vài ngôi sao nổi tiếng.
Ngôn từ chứa đựng những sắc thái của ngữ nghĩa thông qua các liên tưởng.
Những sắc thái đó tồn tại xung quanh các ngôn từ, gợi lên đủ loại ý nghĩ từ
các liên tưởng trong quá khứ. Các sắc thái này là một phần của ngữ nghĩa
với điều kiện người nghe và người nói phải hiểu về chúng giống nhau.
Ngụy biện cắt xén ngoại diên xảy ra khi người nói chối bỏ các sắc thái
xung quanh ngôn từ và cố tình chỉ chăm chăm vào nghĩa đen của từ ngữ.
Dù tôi nói rằng tôi chấp nhận sự thẩm tra, tôi chưa bao giờ nói nó sẽ là sự
thẩm tra độc lập, công khai hay những kết quả của nó sẽ được công bố.
(Anh này có thể đúng trong định nghĩa hẹp mang tính kỹ thuật của từ “thẩm
tra”. Nhưng đây không phải là cái hầu hết mọi người thường hiểu thông
qua những liên tưởng có được từ những cuộc thẩm tra trước đây.)
Chúng ta phạm phải ngụy biện này khi nói một đằng nhưng cho phép hiểu
một nẻo. Một luận điểm phải được hiểu giống nhau với cả người nghe lẫn
người dùng, nếu không sẽ không có thảo luận hợp lý nào có thể tồn tại cả.
Có hai cách phạm phải ngụy biện này: cách thứ nhất là đánh lừa ngay từ
