Lúc này ông Tôn Văn được cử làm Tổng thống lâm thời của Trung
Hoa Dân Quốc. Bội Châu đã từng gặp Tôn Văn khi cả hai người đều đang
bôn tẩu ở Nhật. Tôn Văn nêu mục tiêu: "Đánh đổ Mãn Thanh, khôi phục
Trung Hoa, sáng lập Dân Quốc, bình quân địa quyền"... Thấy Bội Châu có
mục đích đánh đuổi giặc Pháp, Tôn Văn ủng hộ, nhưng không tán thành
chủ nghĩa quân chủ. Tôn Văn muốn Châu đánh đổ vua quan, lập nền dân
chủ. Vì thế, hai người tranh luận với nhau. Tại khách sạn Trí Hòa Đường,
Tôn Văn nói:
- Tôi bác bỏ hoàn toàn chủ nghĩa quân chủ. Nó thối nát từ vua tới
quan. Cái đảng danh xưng "quân chủ lập hiến" ở Trung Hoa, chỉ là để phục
vụ cho nền quân chủ chuyên chế nhiều quỷ kế âm mưu. Chính tôi đã có lần
muốn nội các nhà Thanh tiến hành cuộc cải cách để "phú quốc cường
binh". Nhưng chỉ làm được nửa vời rồi thất bại. Thực tế ấy cho thấy không
thể dùng biện pháp cải lương, mà phải theo con đường cách mạng, đánh đổ
hoàn toàn chủ nghĩa quân chủ.
Bội Châu thấy hoàn cảnh nước Nam có khác. Từ phong trào Cần
Vương nhằm giúp vua giữ nước chuyển sang Hội Duy Tân, cách có mấy
năm, nhiều người còn giữ nếp trung quân ái quốc. Trung Hoa có khác,
người ta đã thấy rõ vua quan triều Thanh cực kỳ đồi bại, từ đối nội đến đối
ngoại. Nhất là người ta đã trải qua một cuộc cải cách và bị thất bại, thấy rõ
sự bảo thủ và ngoan cố của chủ nghĩa quân chủ. Nước Nam chưa từng như
vậy nên người Nam nghĩ khác... Bội Châu không thể nói rõ cái điều khó nói
ấy, tuy ông cũng thấy chủ nghĩa dân chủ có nhiều tiến bộ. Ông đề xuất mấy
điểm cụ thể: - Đảng Cách Mạng Trung Quốc nên trước hết giúp cho Việt
Nam độc lập. Khi Việt Nam đã độc lập thì cách mạng Trung Quốc dùng đất
Bắc Kỳ làm căn cứ địa. Như thế có thể tiến đánh Lưỡng Quảng rồi chiếm
toàn Trung Quốc.
Tôn Văn lại muốn: - Người cách mạng Việt Nam nên tham gia Đảng
Cách Mạng Trung Quốc. Khi cách mạng Trung Quốc thành công, thì sẽ
