IV. VĂN CHẨN
Về phép khám bằng tai, Tây y ngày nay có dụng cụ nghe có thể nghe tất cả
những tiếng động từ bình thường đến biến cố hoặc ở Tim, ở Phổi, ở Bao Tử,
Ruột, Tử Cung, ở vùng gãy kín v.v… Nếu là người Y Đạo đều nên thâu thập
học hỏi thêm, vì có dụng cụ càng giúp cho người thầy thuốc tiếp xúc bệnh
nhân có phần trang nhã. Nếu ta nhận xét chính chắn, có đọc Thương Hàn,
Kim Quỹ, có thông qua thiên Dị Pháp Phương Nghi của Nội Kinh, rồi ta mới
thấy không thể tin rằng người xưa chưa từng nghĩ đến dụng cụ nghe.
Ta hãy thử nghĩ đời Hoa Đà mà đã từng có phương pháp giải phẫu Óc,
Phổi, Ruột, Bao Tử, Xương v.v… có cả thuốc mê một cách thần tình, thế thì
làm sao ta dám nghĩ họ chưa từng chế dụng cụ để nghe. Có lẽ vì thời thế quá
xa xưa, sự đời muôn vàn thay biến, làm cho sự nghiệp tinh hoa bị mai một
như cái học giải phẫu chẳng hạn. Tuy nhiên, người Âu Mỹ đã nghĩ nhiều
quá về dụng cụ để nghe, nhưng không mấy ai nghĩ tất cả mọi âm thanh đều
có thể thu vào âm và luật. Cho nên, cổ nhân đã từng thu hẹp phép vấn chẩn
vào ngũ âm để toát yếu, như vọng chẩn thu hẹp vào khí sắc khuôn mặt vậy.
Nhưng cuộc sống càng trải qua nhiều thời đại càng bừa bãi phức tạp, bộn bề,
bắt buộc ta không thể quá cô đọng mà thu thập hết được. Trước hết chúng ta
hãy lược qua những toát yếu đã có tự ngàn xưa, rồi sẽ bàn rộng tùy theo
hoàn cảnh, thời thế để học giả mới có chỗ vào.
Muốn áp dụng phép văn chẩn là phải thông qua luật ngũ âm và ngũ thinh.
Vì sao thế? Vì tất cả âm thinh đều quy nạp vào luật năm hành. Năm âm tức
là: Cung, Thương, Dốc, Chủy, Vũ. Năm thinh tức là: ca, khóc, hô (kêu, gọi,
quát, nạt), cười, rên.
Thế nào là âm Cung?
Là tiếng to, miệng mở rộng mà hòa, lưỡi ở chính giữa, là âm thuộc trung
ương.
Thế nào là tiếng ca?
