SQVID: một bài học thực tế về ứng dụng của hình dung
169
Khi tôi giới thiệu mô hình SQVID với tư cách là một công cụ
tư duy bằng hình ảnh và nói về câu hỏi đầu tiên, luôn có người
hỏi: “Chẳng phải “phức tạp” mới là từ trái nghĩa của “đơn giản”
sao? Và như vậy, nếu mục đích của các hình vẽ là để làm rõ
những điều muốn truyền đạt, tại sao lại có người cố tình thể
hiện sự phức tạp chứ?”.
Bản thân câu hỏi này đã rất hay vì nó đòi hỏi hai câu trả
lời quan trọng và tinh tế. Thứ nhất, trái nghĩa với “đơn giản”
không phải là “phức tạp” mà là “tỉ mỉ”. Dải Möbius, một dải
liên tục được gập lại sao cho nó chỉ có một mặt, nói theo ngôn
ngữ toán học, chính là ví dụ hoàn hảo của một điều gì đó vừa
phức tạp vừa đơn giản.
Thứ hai, đây không chỉ là một vấn đề nhỏ về ngữ nghĩa: Nó
đi thẳng vào mấu chốt của việc giải quyết vấn đề bằng hình
ảnh. Một trong những ưu điểm quan trọng nhất của tư duy thị
giác là nó có khả năng làm rõ các vấn đề, sao cho những điều
phức tạp có thể được hiểu dễ dàng hơn. Nhưng như vậy không
có nghĩa là tất cả các cách tư duy thị giác hiệu quả đều đồng
nghĩa với việc đơn giản hóa.
Mục đích thực sự của tư duy thị giác
là khiến cho những điều phức tạp trở nên dễ hiểu bằng cách hình
ảnh hóa – chứ không phải là đơn giản hóa – điều đó. Dù mục
tiêu đó có đòi hỏi một hình vẽ đơn giản chăng nữa, một hình
vẽ tỉ mỉ hay bị cố ý làm cho phức tạp thường được hình thành
từ phía khán giả và sự quen thuộc của họ với vấn đề đang được
bàn tới.
