hàng hóa đem bán ở thị trường đôi khi vượt quá rất nhiều hoặc đôi khi lại
thiếu hụt rất nhiều so với nhu cầu thực tế. Vì thế, cho dù nhu cầu không
thay đổi, giá thị trường sẽ biến động đáng kể, đôi khi vượt lên trên và đôi
khi xuống thấp hơn giá tự nhiên khá nhiều. Trong những ngành công
nghiệp khác, sản lượng của những số người lao động ngang nhau, luôn luôn
như nhau hoặc gần như nhau, cho nên sản lượng hàng hóa này có thể phù
hợp hơn với nhu cầu thực tế. Vì vậy khi nhu cầu thực tế không thay đổi, giá
thị trường của hàng hóa có thể vẫn giữ nguyên và phù hợp với giá tự nhiên.
Giá cả của một loại hàng này chỉ biến động khi nhu cầu tiêu dùng thay đổi,
nhưng giá của loại hàng hóa khác biến động không những vì nhu cầu thay
đổi và còn vì số lượng loại hàng hóa đó ở thị trường khi thì nhiều, khi thì ít,
không đáp ứng quy luật cung và cầu.
Những biến động ngẫu nhiên và tạm thời về giá trị thị trường của một
loại hàng hóa nào đó chủ yếu tác động đến các cấu phần tiền công và lợi
nhuận trong giá hàng. Tiền thuê đất ít bị ảnh hưởng của những biến động
đó. Tiền thuê này, nếu trả bằng tiền, thì hoàn toàn không bị tác động bởi
những biến động về tỷ suất hoặc giá trị của nó. Tiền thuê đất mà bao hàm
một tỷ lệ hoặc một số lượng sản phẩm thô nào đó tất nhiên sẽ bị tác động
về giá trị hàng năm của nó bởi tất cả những biến động ngẫu nhiên và tạm
thời về giá thị trường của sản phẩm thô đó; nhưng tiền thuê này rất ít khi
chịu sự tác động của những biến động về tỷ suất hàng năm của nó. Khi
cùng nhau thỏa thuận điều kiện hợp đồng thuê đất, người chủ đất và người
chủ trại cố gắng điều chỉnh tỷ suất này theo sự cân nhắc kỹ càng nhất của
mình và quy định nó không phải theo giá ngẫu nhiên và tạm thời, mà theo
giá thông thường, trung bình của sản phẩm.
Những biến động như vậy tác động đến cả giá trị và tỷ suất của tiền
công hoặc của lợi nhuận tùy theo tình hình thị trường có dự trữ quá nhiều
hay quá ít hàng hóa, hoặc tùy theo sự dồi dào hoặc khan hiếm lao động.
Một tang lễ lớn làm cho giá vải đen tăng cao trong những trường hợp như
vậy thị trường hầu như bao giờ cũng khan hiếm thứ vải này và như thế
thương nhân được dịp phát tài nếu họ có một dự trữ lớn vải đen trong kho.
Nó chẳng ảnh hưởng gì đến tiền lượng của người thợ dệt vì thị trường tồn
