CUỘC ĐỜI DÀI LẮM - Trang 570

Anh ký hòa ước vơi Mỹ, nhờ đó Mỹ thoát nạn chiến tranh (1815 Anh và
Phổ thắng Pháp). Vì thế tác giả nói tai họa của Châu Âu là cơ may của Mỹ.
Chính phủ quân phiệt Bắc Dương: chính phủ của tập đoàn quân phiệt phong
kiến do Viên Thế Khải lập cuối đời nhà Thanh. Năm 1901 Viên nhậm chức
Đại thần Bắc Dương. Sau Cách mạng Tân Hợi (1911), Viên cướp lấy chức
Đại Tổng thống, hình thành tập đoàn quân phiệt đàn áp nhân dân, bán nước.
Năm 1916, Viên chết, tập đoàn này chia rẽ, hỗn chiến với nhau; năm 1927
bị quân đội chính phủ cách mạng Tôn Trung Sơn tiêu diệt trong chiến tranh
Bắc phạt.
Tại hội nghị Hòa bình Paris (18/1 - 28/6/1919, có 32 nước tham gia, họp ở
điện Versailles) nhằm giải quyết các vấn đề sau Thế chiến I, Tổng thống Mỹ
Wilson đề ra kế hoạch hòa bình, trong đó có thỏa hiệp để Nhật kế thừa các
đặc quyền của Đức tại tỉnh Sơn Đông trung Quốc, phái đoàn trung Quốc
phản đối, không kí hòa ước Versailles.
Ở đây tác giả muốn nói về Hội nghị Yalta (Yalta Conference), tức hội nghị
thượng đỉnh Mỹ - Liên Xô - Anh họp tại Yalta (Liên Xô) 4 - 11/2/1945 bàn
các vấn đề sau khi Đức phát xít đầu hàng. Trong đó vì để tránh xung đột với
Liên Xô, Mỹ đồng ý để Liên Xô được hưởng các đặc quyền của nước Nga
Sa Hoàng tại Trung Quốc, như quyền thuê quân cảng Lữ thuận - Đại Liên
(một cảng biển và đô thị công nghiệp quan trọng của Trung Quốc) và khai
thác một số tuyến đường sắt, thừa nhận giữ nguyên tình trạng hiện có của
CHND Mông Cổ (mà Trung Quốc cho là đất của mình)...
Khoản bồi thường Canh Tý: Năm 1900 Liên quân 8 nước phương Tây xâm
lược Trung Quốc, năm sau ép chính quyền Mãn Thanh ký hiệp ước Tân
Sửu, buộc Trung Quốc bồi thường cho 8 nước này 450 triệu lạng bạc (450
triệu dân, mỗi người nộp 1 lạng), gọi là khoản bồi thường Canh Tý. Năm
1908 - 1940, nhưng quy định chỉ dùng vào việc cho trung Quốc cử học sinh
sang Mỹ du học. Nhờ đó trung Quốc có được một đội ngũ nhân tài cấp cao,
về sau họ có đóng góp quyết định vào việc làm bom nguyên tử, vệ tinh và
tên lửa.
The Pentagon's New Map: War ang Peace in the Twenty - First Century;
xuất bản năm 2004.