đối phương đã áp sát rất gần và làm anh ấy bị thưong. Anh ấy bị thương và
bị tước mất vũ khí, nhờ vậy chúng đã bắt được Che và giải anh ấy về một
thị trấn nhỏ có tên là La Higuera gần đó. Hôm sau, ngày 9 tháng 10 năm
1967, vào lúc giữa trưa, anh ấy đã bị chúng đưa đi hành hình một cách tàn
nhẫn. Tôi hoàn toàn tin chắc rằng Che đã không hề run sợ, không bao giờ
dao động lấy một giây, bởi vì chính trong tình huống khó khăn và nguy
hiểm nhất, bao giờ Che cũng đứng ngẩng cao đầu.
Ông có cho rằng lẽ ra Che đã tự sát?
Hừm, nếu ở trong hoàn cảnh đó có lẽ tôi cũng đã tự sát trước khi bị kẻ
thù bắt sống. Chắc chắn Che cũng sẽ làm như vậy, nhưng trong thời điểm
đó anh ấy không thể làm gì được - anh ấy đang chiến đấu với đối phương và
đó là chuyện mà ai trong chúng ta cũng làm. Che luôn là một người sẽ chiến
đấu đến viên đạn cuối cùng, hoàn toàn không biết thế nào là sợ chết.
Ông đã biết tin về cái chết của Che như thế nào?
Mặc dù tôi vẫn luôn ý thức được mối nguy hiểm mà Che đang đối
mặt, những rủi ro mà anh ấy phải trải qua suốt nhiều tháng trước đó, cùng
những điều kiện và hoàn cảnh cực kỳ khó khăn khi ấy, đối với tôi, cái chết
của Che vẫn là một điều gì đó thật không thể nào tin nổi, tôi cũng không
biết diễn tả thế nào, đó là điều tôi không sao chấp nhận hay quen được.
Thời gian trôi đi và nhiều lúc tôi vẫn mơ về những đồng chí của mình đã hy
sinh, tôi thấy như thể Che vẫn còn sống, tôi nói chuyện với anh ấy và rồi tôi
giật mình thức dậy đối mặt với hiện thực.
Đối với chúng ta, có những người không bao giờ chết; họ có một sự
hiện hữu mạnh mẽ, bền bỉ và dữ dội đến nỗi chúng ta không bao giờ có thể
nghĩ rằng họ đã chết. Chủ yếu là vì sự hiện hữu không ngừng nghỉ của họ
trong tình cảm và ký ức của mỗi chúng ta. Chúng tôi - không chỉ cá nhân
tôi, mà toàn thngười dân Cuba - đều bàng hoàng trước tin anh ấy đã hy sinh,
mặc dù đó không phải là chuyện gì đó hoàn toàn bất ngờ.
Chúng tôi nhận được điện báo về những gì đã xảy ra khi họ đang
băng qua một con sông, tại hẻm El Yuro, hôm chủ nhật ngày 9 tháng 10
năm 1967. Hầu hết những bức điện báo kiểu đó đều là những lời dối trá,
nhưng bức điện lần này thì miêu tả một sự kiện thực sự đã diễn ra, vì những
