Chương 2
NHỮNG KẺ CỐ CHẤP NHẤT LÀ
NGƯỜI THẮNG CUỘC: SỰ THỐNG
TRỊ CỦA THIỂU SỐ BƯỚNG BỈNH
T
ại sao bạn không cần phải hút thuốc ở khu vực hút thuốc – Lựa chọn đồ
ăn của bạn về sự sụp đổ của một vị vua Saudi – Làm sao để ngăn một người
bạn đừng làm việc quá sức - Sự thay đổi của Omar Sharif – Làm thế nào để
đánh sập thị trường.
Ý tưởng chính đằng sau các hệ thống phức tạp là cái tổng thể cư xử theo
những cách mà các hợp phần của nó không thể dự đoán được. Sự tương tác
quan trọng hơn so với bản chất của các đơn vị hợp thành. Việc nghiên cứu
các cá thể kiến gần như không bao giờ có thể mang lại cho chúng ta một dấu
hiệu nào rõ ràng về cách hoạt động của một đàn kiến. Vì lý do đó, chúng ta
phải tìm hiểu một đàn kiến trên cương vị một đàn kiến, không hơn, không
kém, chứ không phải là một tập hợp của các cá thể kiến. Điều này được gọi
là đặc tính “xuất hiện bất ngờ” của cái toàn thể, theo đó các phần tử và cái
toàn thể khác nhau bởi điều quan trọng ở đây là sự tương tác giữa các phần
tử. Và sự tương tác có thể tuân theo những nguyên tắc rất đơn giản.
Nguyên tắc chúng ta sẽ thảo luận trong chương này là nguyên tắc thiểu số,
mẹ đẻ của mọi bất đối xứng. Một thiểu số cố chấp – một loại thiểu số cố
chấp nhất định nào đó – có nhiều da thịt trong cuộc chơi (hay tốt hơn là, có
linh hồn trong cuộc chơi) chỉ cần đạt đến một mức độ rất nhỏ, ví dụ từ 3 đến
4% trong tổng dân số, là đã đủ để khiến cho toàn thể dân số phải tuân theo ý
thích của họ. Thêm nữa, sự thống trị của thiểu số thường đi kèm với một ảo
ảnh quang học: một nhà quan sát ngây thơ (nhìn vào kết quả trung bình
chuẩn mực) sẽ tưởng rằng những lựa chọn và ý thích đó là của đa số. Nếu
