làm vui thích). Ngày 15 tháng 11, là ngày đông chí, người đều vào chầu
mừng. Mỗi năm hôm 15 tháng 12, ngoài thành buộc gỗ làm tháp, vua và
thần dân đem áo mặc, đồ vật và hương để lên trên tháp rồi đốt để tế trời đất.
Thuyền buôn nào đến, lấy thuế 2 phần 10, thuế hương cũng lấy 2 phần 10,
tính thích sạch sẽ, trầm hương, tốc hương hun xống áo. Vua lên ngôi được
30 năm, thì nhường ngôi vào ở hang sâu, lấy anh em con cháu lên thay, rồi
ăn chay thụ giới khấn với trời rằng: "Nếu tôi làm vua không có đạo thì hổ
lang ăn thịt tôi, hoặc bị bệnh chết". Ở hang được một năm không có việc gì,
thì lại lên ngôi như trước, trong nước gọi là tích Lê Mã Cáp Lạt, là tiếng
xưng hô với bực chí tôn chí thánh vậy. Có đầm cá sấu, việc ngục tụng nào
còn nghi ngờ chưa quyết thì bắt hai bên cưỡi trâu đi cạnh đầm ấy, bên nào
gian cong thì cá nhẩy lên ăn thịt, bên nào thẳng thắn thì đi lại mấy lần vẫn
không bị cá sấu ăn thịt. Về hình phạt giam cầm cũng đặt gông xích, có lỗi
nhỏ thì lấy roi mây đánh, tội xử tử thì lấy dây buộc vào cây, dùng cọc nhọn
đâm vào họng rồi chặt đầu, nếu tội cố sát hay cướp của giết người thì cho
voi giày xéo giết đi; ai phạm gian dâm thì phạt trâu chuộc tội. Dân vào núi
bị hổ cắn, xuống biển bị cá sấu ăn thịt, vua sai vị Quốc sư đọc chú thư phù
thì con hổ, con cá sấu ấy tức thì tự ra xin mạng phong tục thì tính người dữ
tợn, thích đánh nhau, nay người nào ở tỉnh Bình Thuận gọi là người Hời,
người nào dời sang phía Nam nước Cao Man gọi là người Chăm, đều là
giống người Chiêm còn sót lại.
Vạn Tượng
Khi xưa là nước Ai Lao, An Nam đời Lý Thánh Tôn, niên hiệu Long
Chưởng Thiên Tự thứ 2 (1067) mới đến cống, sau lại không thông hiếu
nữa. Trần Anh Tôn năm Hưng Long thứ 5 (1294) xâm lẩn sông Tràng
Long, Phạm Ngũ Lão đánh phá tan lấy lại đất. Lê Thái Tổ khi mới khởi
binh, thường cùng nước ấy kết hiếu, sau vì hiềm khích đem quân đánh úp
doanh quân của vua, vua đốc quân đánh cả phá được tan. Từ đó tuyệt
đường giao hiếu. Cuối đời nhà Lê, nước gọi là nước Vạn Tượng, Quốc
trưởng thì chọn hoặc con hoặc em cứ người nào được mọi người tôn phục
