ĐẠI NAM LIỆT TRUYỆN - TẬP 3 - Trang 162

Tôn Thất Thường
Về dòng thứ 7, là con đích trưởng của Tôn Thất Thiện, do tôn sinh xuất
thân. Buổi đầu năm Thiệu Trị, trải làm Viên ngoại bộ Hộ chuyển thăng
Lang trung, c lên làm Quang Lộc tự khanh quản lý công việc Vũ khố. Năm
thứ 6, cất lên làm Thị lang bộ Hộ, sai ngồi thuyền lớn Bảo Long chở đến
địa phận Giang Lưu Ba (143) thao diễn đường thủy nhân tiện tìm mua hàng
hóa. Xong việc trở về, thăng Thự Tham tri.
Khi ấy có hai chiếc thuyền quân nước Anh đến cửa biển Đà Nẵng. Vua sai
Thường đến hỏi rõ ý kiến thuyền ấy đến làm gì? Thuyền trưởng là Đức Huệ
Sư nói: thuyền đến đây là vâng mệnh Quốc trưởng nước ấy rất muốn được
tiến đến Kinh chầu yết rồi mới chịu dâng trình quốc thư. Thường cho là
không hợp lệ, khước đi, cùng nhau tranh biện hơn 10 ngày, thuyền nước
Anh mới nhổ neo đi. Vua khen là khéo về từ lệnh, cho thăng bổ Tham tri.
Tự Đức năm thứ 2, kiêm nhiếp chức Tả Tôn khanh phủ Tôn Nhân, sung
quản lĩnh Thị vệ đại thần. Năm thứ 5, thăng bổ Thượng thư bộ Lại. Năm
thứ 8, sung Hiệp lý Kinh kỳ Thủy sư kiêm quản bộ Hộ. Năm thứ 12, tháng
2, kính thay vua làm lễ tế Giao. Năm thứ 14 thì chết, khi ấy 67 tuổi.
Thường giữ lâu chức việc chọn bổ nhân tài. Thường là người chất hậu, Tuy
Thịnh Quận công Trương Đăng Quế thường suy tôn, khen ngợi. Đến khi
chết, vua thương lắm, tặng hàm Hiệp biện Đại học sĩ, cấp tiền tuất, cho
thêm 2 cây gấm Trung Quốc, 3 tấm sa màu, vải, lụa màu mỗi thứ đều 15
tấm, 500 quan tiền; sai phủ Thừa Thiên khâm mạng đến tế.
Có 2 con. Khai làm quan đến Hồng Lô tự khanh, làm việc bộ Lễ. Trương
làm quan đến Viên ngoại phủ Nội vụ, sung Phó Giám lâm.
Tôn Thất Tuệ
Ở dòng thứ nhất. Minh Mạng năm thứ 8, sung vào Hộ vệ trải thăng đến Tứ
đẳng Thị vệ. Tuệ vốn am hiểu võ nghệ, được phái đến thành Trấn Tây, sai
phái có công, nên được bổ làm thành Thủ úy. Năm thứ 19, thăng làm Quản
cơ Tiền cơ tỉnh An Giang. Thiệu Trị năm thứ hai, cất lên làm Phó Vệ úy vệ
hữu doanh Thần Cơ, rồi ra làm Phó Lãnh binh quan Nam Định, sau đó đổi
đi Lãnh binh quan tỉnh Hải Dương. Tự Đức năm thứ 3, đổi bổ làm Thủ hộ
sứ. Năm thứ 15, thăng thụ Chưởng vệ sung làm Đề đốc quân thứ Sơn Bắc.