yếu về thời sự lợi hay hại hỏi han, cũng nói không giấu. Rồi ông bị đòi và
sai nghiêm trác những người thân cận làm nguy biển. Sau lại bổ ông làm
Sử quán biên tu, được ít lâu có tang bố xin nghỉ chức, kế đến tang mẹ lại
lưu lại ở làng. Gặp lúc Bắc kỳ có giặc phải báo động, giặc hãm phủ Thiên
Quang, Khải đem con em mặc đồ để trở màu đen ra tòng quân thu lại phủ
thành. Việc đến tai vua, vua sai làm bang biện mọi việc ở tỉnh Ninh Bình,
và mưu tính công việc phải sau này.
Năm thứ 18, (1865), cho triệu bổ Thị độc học sĩ sung Toản tu ở Sử quán,
thường vì thơ văn được hỏi han luôn. Việc ở Nam thùy (35) bùng lên, Khải
có bàn luận và chủ trương đánh; đến bấy giờ vua hỏi cách thức về cổ văn,
Khải nói: "Làm ra chương Thường vũ, n vũ và dựng bia Bình hoài, đều là
ghi sự thực của An Cao tông, Chu Tuyên vương và Đường Thái tông về
cách dùng binh". Lại sai phúc duyệt các thiên vua làm ra, Khải cũng cứ
thẳng trình bày cùng tâu việc kín có niêm phong dâng lên, hoặc can ngăn
những điều khó nói, Khải nói: "nay nơi biên đình nhiều biến cố, thần không
hay thi thố được chút mưu kế gì, nếu lại lấy lời hư văn đón ý kiến của nhà
vua, thì trong tâm không yên".
Năm thứ 21 (1868) gặp năm khánh tiết, đang soạn thuật đổi làm Hàn lâm
viện trực học sĩ, nhưng vẫn kiêm Sử cục. Khải thường thảo cách thức làm
văn dâng lên, vua phần nhiều khen thưởng, rồi ra làm thương biện để ngăn
giữ vỗ yên công việc ở Ninh Bình. Năm thứ 23 (1870) Khải làm quyền biện
Bố chính sứ ở Thái Nguyên. Nơi ấy từng bị giặc chồng chất giày xéo, Khải
đến nơi vài tháng, đầu sỏ giặc là Đặng Chí Hùng đột nhiên kéo tới, mà tỉnh
không có hiện binh, việc ngoài biên rất khẩn cấp, Khải bèn đưa thư dụ Chí
Hùng việc họa phúc, và đem hiện tình tâu lên, lại được chỉ chuẩn cho đánh
dẹp vỗ về kiêm cả. Đồng thời vua chuẩn cho Tham tán Lê Bá Thận, hợp
với Tuần biên Trần Văn Mỹ tiến dẹp. Đường vận chuyển lương thực bị
nghẽn, Khải cho mình là cương lại nhận trông coi chở lương, đạo binh của
tham tán đóng đồn Mới, Khải đóng ở đồn châu Bạch Thông, Văn Mỹ đem
quân tuần biên đóng phủ Thông Hóa (lời nói thấy ở truyện Văn Mỹ), thế rồi
