Nguyễn Văn Vỹ
Nguyễn Văn Vỹ người Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh, là người trầm nghị, có mưu
lược. Khoảng năm Minh Mạng vì có văn học, do chân phủ cống vào Giám
được chọn bổ dự hạng và đã được thăng Tri huyện Kim Động. Tính người
hào mại thường ân hận vì không được do chân khoa cử tiến thân, lúc rỗi
việc công thường đàn hất thích chí. Rồi can tội ngủ đêm ở nhà cô đầu bị lột
chức.
Khi đã phục chức chuyên tâm về cử nghiệp. Năm Thiệu Trị thứ 3 (1843) đỗ
á nguyên kỳ thi hương, trải nhậm phủ, huyện có tiếng tốt.
Tự Đức năm thứ 7 (1854) được cất chức Hồng lô tự thiếu khanh lĩnh Án sát
sứ Hà Nội. Gặp bấy giờ Cao Bá Quát (cử nhân giáo thụ Quốc Oai) mưu
làm giặc, ngầm d bọn thổ mục Sơn Tây họp đảng ở Hà Nội gây việc, Vỹ
cùng Phó lãnh binh Ngô Nghệ hội tiễu ở Đồng Dương (tên xã), bắt được
Trung quân đô thống ngụy là bọn Nguyễn Văn Tuấn. Vua ban khen.
Bấy giờ hai tỉnh Hà Nội, Bắc Ninh liền năm bị vỡ đê. Vua nói đê chính rất
có quan hệ đến lợi hại của dân, sai đình thần chọn cử người cầm cán, am
hiểu, thông thạo sung làm việc đê. Đình thần đồng thanh cử Vũ Trọng Bình
và Vỹ. Vua chuẩn cho Vỹ thăng Thái bộc tự thiếu khanh tham biện đê
chính.
Năm thứ 14 (1861) giặc biển Quảng Yên rủ nhau tụ họp đi cướp bóc, lan
đến Hải Dương. Vỹ được đổi sung Khâm phái Hải An quân vụ, cùng với
Đề đốc Nguyễn Tiến Phát đánh giặc ở phủ Kinh Môn, hạ luôn được 5 đồn.
Việc tâu lên, vua xuống dụ khen thưởng, lại khuyên răn rằng: "Vỹ vốn giỏi
việc binh, nhưng nên suy nghĩ chín, đừng quen như những trận thắng nhỏ".
Thế rồi đảng phỉ phạm đồn Cổ Pháp, Lãnh binh Bùi Quang Chu bị chết.
Vỹ, một mình mang quân bản bộ đi trước đánh lui được giặc, được cất bổ
lên chức Binh bộ Thị lang tham biện quân vụ.
