lĩnh án sát sứ Bắc Ninh, sau lại đổi đi Ninh Bình. Năm thứ 20 (1867), hộ lý
tuần phủ Lạng Bình. Bấy giờ bọn phỉ Quảng Tây lan tràn, Toán trù nghĩ
công việc xử trí tên Tô Tú và chia chúng đến ở mọi nơi, dâng sớ lên. Vua
ban khen, thưởng một lần kỷ lục.
Năm thứ 23 (1840), bọn giặc vây hãm tỉnh thành, vì trách nhiệm ở quân
thứ, được xử nhẹ giáng xuống Hàn lâm viện thị giảng đổi sung quân thứ
tỉnh Bắc, rồi lại đổi đi Thương biện Lạng Sơn thứ tỉnh sự vụ, sau vì trận
đánh ở Vân Trì thắng lợi được khai phục Hồng lô tự khanh lĩnh Bố chính
sứ Cao Bằng. Năm thứ 27 (1874) lĩnh Tuần phủ Ninh Bình thản vô sự đã
gần qua 2 kỳ xét công, Toán được thăng lĩnh Tổng đốc An Tĩnh, nhưng
chưa kịp nhậm chức thời ốm chết, thọ 68 tuổi. Con là Tiễn ấm thụ kiểm
thảo.
Nguyễn Thái Thể
Tự là Khải Phủ, người Lương Sơn (Nay là huyện Đô Lương), Nghệ An.
Lúc trẻ có tiếng hay chữ. Ban đầu đỗ kỳ thi hương Minh Mạng năm thứ 15
(1834), vì phạm trường qui, bị lột tên đuổi về. Thể lại càng cố sức đọc sách.
Đương thời, những học trò ưu tú ở vùng Anh, Diễn theo về học nhiều và
cũng nhiều người thành đạt Tự Đức năm đầu (1848) lại chuẩn cho được đi
thi. Năm ấy đỗ hương thí, sang năm liền trúng kỳ thi Nam cung (68) đỗ tiến
sĩ, bổ Hàn lâm viện biên tu, rồi thăng mãi đến Tập hiền viện thị độc sung
Kinh diên khởi cư chú.
Thể sinh thời không có thị hiếu gì khác, chỉ lấy sách vở làm vui, ngoài
những khi giảng dạy, đàm luận, lại vì dân làng mở mang nguồn lợi trồng
chè và cây cối ở núi. Mọi người đều cho là ích lợi, đến nay nhớ tới công
đức, dựng riêng ngôi đền để thờ ông. Con là Tuân, tên tự là Đam Như, chân
phó bảng làm tới Tri phủ Quỳ Châu, con thứ là Trực và cháu là Du, đỗ
hương tiến.
Lê Đình Diên
