vuông
2023
được. Thái sư Đinh Liệt, Thái phó Lê Niệm làm đế tam công, mà
không thấy có việc gì là điều hòa âm [78a] dương, sửa việc nước, bàn đạo
trời, cũng chưa từng tiến cử được một người quân tử, đuổi bỏ được một kẻ
tiểu nhân, chẳng như câu chế giễu của người xưa "áo mặt da cừu mà nhởn
nhơ thoả thích" đó sao?".
Sử thần Vũ Quỳnh nói: Vua tư trời cao siêu, anh minh quyết đoán, có hùng
tài, đại lược, võ giỏi văn hay mà cái học củas thánh hiền lại đặc biệt siêng
năng, tay không lúc nào rời quyển sách. Các tập kinh, sử, các lịch, toán,
những việc thánh thần, không có gì bao quát tinh thông. Văn thơ thì vượt
trên cả những khuôn mẫu của các văn thần. Cùng với bọn Nguyễn Trực, Vũ
Vĩng Mô, Thân Nhân Trung, Quách Đình Bảo, Đỗ Nhuận, Đào Cử, Đàm
Văn Lễ biên soạn bộ Thiên Nam dư hạ, tự đặt hiệu là "Thiên Nam động
chủ", "Đạo Am chủ nhân". Lại sùng chuộng nho thuật, nâng đỡ nhân tài.
Khoa thi chọn kẻ sĩ không phải chỉ có 1 khóa, lệ định 3 năm một lần thi lớn
là bắt đầu từ xưa. Người hiền tài chọn được [78b] nhiều hơn cả đời vua.
Văn võ đều dùng, tuỳ theo sở trường của từng người. Vì thế, có thể sửa
dựng chính sự, chế tác lễ nhạc, hiệu lệnh văn chương rõ ràng, có thể cho
người sau noi theo.
Trước đây, khi vua còn làm phiên vương, vẫn tự giấu tài; đến khi nước gặp
đại biến, các quan lật đật đón lập lên. Khi vào nối đại thống, vua biết bọn
Đồn, Ban đã bị giết, nhưng Lạng Sơn thân vương lại bị hại, ngài bùi ngùi
không vui, cò lòng thương xót, trách là cốt nhục tương tàn để cho người
ngoài lợi dụng, anh em một nhà đều bị tai họa.
Ban đầu, vua không lấy việc được làm vua là vui, cũng không vì những
biến cố lúc đó mà lo. Cho nên, hào kiệt bấy giờ, ai cũng suy tôn, kính phục.
Các tướng lĩnh rông rỡ kiêu ngạo lần lượt bị giết, vì thế, lấy tội lỗi người
trước làm gương, trong ngoài đều nghiêm cẩn. Đặt hai vệ Cẩm y, Kim ngô
[79a] các ty Thần vũ, Điện tiền..., lấy người thân làm chức chỉ huy, dùng họ
nhà mẹ làm việc duyệt xét. Lại chọn bề tôi tin cẩn để làm nanh vuốt tay
chân, như bọnNguyễn Phục, Hàng Nhân Thiêm, Đỗ Hùng, Vũ Lân đều hầu
quanh tả hữu. Vua chỉ rũ áo khoanh tay mà trong nước yên ổn.
