phải toán học, nói chung. Chẳng hạn, tập Ethics của Spinoza mô phỏng theo dạng thức của bộ sách toán
Elements của Euclid. Spinoza sử dụng những phân tử tính Euclide (Euclidean elements) như “axioms”
(“tiên đê”), các quy tắc suy luận, V..V..., hầu có thể dựng lập một phép tính toán, như vi tích phân.
'
11
. Torkel Franzén. Gổdel’s Theorem: An Incomplete Guide to Its Use and Abuse. A K Peters,
Wellesley, Massachusetts, 2005.
20.
Max Tegmark. The mathematical universe. Foundations of Physics, 38 (2): 101-150, 2008.
Cụm từ “là toán học” có nghĩa “là một cấu trúc toán học”. Về mặt lôgíc học Duyên khởi tức cái này có thì
cái kia có, cái này thời không thì cái kia không, cái này sinh thời cái kia sinh, cái này diệt thời cái kia diệt, là
một cấu trúc toán học, bao gồm những tồn thể trừu tượng cùng với những quan hệ giữa chúng. Nếu cường điệu
tính cách cấu trúc toán học của Duyên khởi xét lôgic học thì ta có thể nói : “Duyên khởi là toán học”. Nhưng
một mặt Phật là lý Duyên khởi, và mặt khác Phật pháp nhất như Đạo Phật và Phật là một. Vậy có thể xướng lên
về mặt toán học, lôgic học “Đạo Phật là toán học”. Điều đó bao hàm luôn ý nghĩa “Vũ trụ là toán học”, bởi vì
nhất thiết pháp là vũ trụ và Như Lai thuyết : “Nhất thiết pháp như thị Phật Pháp” (Kinh Kim Cang).
Tập sách này Đạo Phật là toán học gồm 4 chương. Chương I. Đạo Phật là Toán học là chính yếu, trình bày
luận cứ lôgic nhằm hỗ trợ ý tưởng “Tương đối vật lý” của Stuart B Heinrich – một phương thức thông diễn lý
Duyên khởi như một cấu trúc toán học, đặt cơ sở trên các hệ tiền đề. Ba chương còn lại gồm: Vũ trụ toán học,
Vũ trụ toán học Tegmark, và tính tương đối của tồn tại. – Lặp lại luận cứ lôgíc của Chương Một trên quan điểm
theo thứ tự: - (1) kết nối tự nhiên giữa vật lý với toán học, và toán học là sự dung hợp phức tạp của các phát
minh và các phát hiện; - (2) cả sáng tạo và khám phá đóng một vai trò quan trọng giải thích tại sao toán học thao
tác rất hữu hiệu và thực tế chung cực là thuần túy toán học; vũ trụ của chúng ta là một vũ trụ đa trọng với bốn
tầng, tầng IV là một tuyên bố cấp tiến, thực tế vật ký không chỉ được mô tả bởi toán học mà đúng ra là toán học.
- (3) Tương đối vật lý của Heinrich.
Kết luận cơ bản của ý tưởng tương đối vật lý là các quan sát viên tự ý thức có thể tồn tại trong các hệ tiên đề
chẳng có biểu hiện khách quan, và sự khác nhau giữa một vũ trụ thực và một vũ trụ trừu tượng được định nghĩa
theo toán học chỉ là một lối nhìn. Tương đối vật lý chắc chắn là phù hợp với ý tưởng về một thực thể vô thần,
bởi vì nó chỉ cho chúng ta thấy rằng một thực thể có thể được nhận thức từ một hệ tiên đề nào đó mà không cần
một Thượng Đế. Dựa trên duy chỉ đơn thuần Lôgic học của tính nhất trí, tương đối vật lý không đòi hỏi chứng
minh bằng thực nghiệm.
Tập sách Đạo Phật là toán học là lập sách cuối cùng của Hồng Dương Nguyễn Văn Hai, tác giả của 5 cuốn
Phật học : Tìm hiểu Trung luận, nhận thức luận và Không Tánh (2001); Luận giải trung luận Tánh Khởi và
