trắc nghiệm yêu cầu bạn tưởng tượng xem tờ tiền sẽ trông thế
nào nếu gấp nó thêm một lần nữa, và có 5 gợi ý trả lời. Đây chính
là bài trắc nghiệm kiểm tra “khả năng tư duy cùng thị giác”. Giáo
sư Rauscher nhận thấy các sinh viên đã đạt điểm cao hơn (9 - 10
điểm) sau khi được nghe một bản xô-nát của Mozart trong vòng 8
phút 24 giây. Hiệu quả đó chỉ kéo dài trong khoảng 10 - 15 phút.
Rõ ràng, nghe nhạc Mozart giúp tăng khả năng tư duy để làm bài
kiểm tra trí tuệ trong vòng 10 phút.
Giáo sư Rauscher rất thận trọng để không bóp méo những gì phát
hiện được. Thế nhưng giới truyền thông lại chộp ngay kết quả đó,
“hô biến” ra cụm từ “Hiệu ứng Mozart’’ và từ đó phổ biến cho công
chúng công thức “thông-minh- trong-nháy-mắt”. Giáo sư
Rauscher đã lặp lại thí nghiệm này nhiều lần và mỗi lần như thế
thì nhóm người được nghe nhạc Mozart đều tỏ ra vượt trội hơn
nhóm còn lại.
Quả là một câu chuyện hấp dẫn! Thế nhưng vào năm 1999, các
kết quả nghiên cứu này chính thức bị bác bỏ. Những cây bút
tường thuật của hai tờ báo khoa học hàng đầu là Nature và
Psychological Science đã không thể sử dụng các kết quả của giáo
sư Rauscher bởi nghe nhạc Mozart (vốn ngược với việc không
nghe gì hoặc nghe loại nhạc không giai điệu, lặp lại nhiều lần của
Philip Glass) chỉ có thể ảnh hưởng đến tâm trạng người nghe chứ
không thể tác động đến chỉ số thông minh nói chung.
Trên một tờ báo uy tín, giáo sư Lois Hetland (thuộc nhóm nghiên
cứu Proịect Zero, trường Đại học Harvard) đã tiến hành 67 cuộc
thí nghiệm với 4.564 người. Bà nhận ra rằng quả có “Hiệu ứng
Mozart” trong thời gian ngắn với một số khả năng nhất định
(chẳng hạn như ở bài trắc nghiệm tờ tiền gấp đôi ở trên). Tuy
nhiên, bà kết luận rằng: “Hiệu ứng ngắn hạn làm tăng khả năng
tư duy về mặt không gian, thời gian ở người lớn do âm nhạc
không có nghĩa là những trẻ được nghe nhạc cổ điển sẽ thông
minh hơn, học tốt hơn và có khả năng tư duy lâu hơn”.
Vậy làm thế nào chỉ từ một kết luận rất khiêm nhường về hiệu
quả nghe nhạc Mozart lại có thể khiến nhiều người tin rằng mọi
đứa trẻ cần được nghe nhạc cổ điển để phát triển trí não tốt hơn?
28
