Nguyễn Tử Quang
Điển hay tích lạ
Giấc Nam Kha
Trong "Nam Kha ký thuật" của Lý Công Tá đời nhà Đường có kể truyện
Thuần Vu Phần nằm mộng thấy chàng đến nước Hòe An. Thuần được vua
Hòe An cho vào bái yết. Thấy Thuần tướng mạo khôi vĩ nên gả con gái,
cho làm phò mã và đưa ra quận Nam Kha làm quan Thái thú, cai trị cả một
vùng to lớn.
Đương lúc vợ chồng Thuần sống một cuộc vương giả, cực kỳ sung sướng
thì bỗng có giặc kéo đến vây quận Nam Kha. Thuần đem quân chống cự.
Giặc đông mạnh, Thuần thua chạy. Quân giặc vây thành đánh phá. Công
chúa nước Hòe An, vợ của Vu Phần chết trong đám loạn quân.
Thuần Vu Phần đem tàn quân về kinh đô tâu lại vua cha. Nhà vua nghi kỵ
Thuần đã đầu hàng giặc, nên tước hết phẩm hàm, đuổi về làm thường dân.
Thuần oan ức vừa tủi nhục, khóc lóc bi thương... Vừa lúc ấy thì Thuần chợt
tỉnh dậy, thấy mình nằm dưới gốc cây hòe, trên đầu một nhành cây hòe chĩa
về phía nam. Cạnh Thuần lại có một ổ kiến lớn. Bầy kiến kéo hàng đàn
hàng lũ trèo lên cây hòe.
Cũng có sách chép:
Đời nhà Đường có một nho sinh họ Lữ đi thi không đỗ. Trở về, dọc đường,
vừa buồn lại vừa đói nên ghé vào một ngôi chùa con bên cạnh khu rừng,
xin đỡ lòng. Chùa nghèo, nhà sư nấu kê thay gạo đãi khách.
Vì mệt mỏi nên họ Lữ nằm một lúc thì ngủ khò. Chàng thấy mình đã thi đỗ,
được quan chức cao, nhà vua lại còn gả công chúa, phong cho chàng làm
phò mã và cho đi trấn nhậm một nơi. Thật là vinh quang phú quý, không ai
bằng. Nhưng khi đi đến nửa đường thì bỗng gặp quân giặc đỗ đến đánh. Lữ
chống cự không lại. Lính hộ vệ bị giết. Xe kiệu bị đập phá tan tành. Chúng
thộp cổ cả vợ chồng Lữ, đưa gươm kề họng... Lữ hoảng hốt, kêu lên một
tiếng, giựt mình thức dậy mới biết là chiêm bao.
Mà giữa lúc ấy nồi kê cũng chưa chín.
Trong tác phẩm "Cung oán ngâm khúc" của Nguyễn Gia Thiều, có câu:
