Nguyễn Tử Quang
Điển hay tích lạ
Ngàn dâu
"Ngàn dâu" do chữ "Mạch thượng tang".
Ở Trung Hoa ngày xưa, nơi thôn quê, người ta thường trồng dâu gần bên
đường.
"Mạch thượng tang" cũng là tên khúc hát cổ nhạc phủ của nàng La Phu
nước Triệu thời Xuân Thu.
Trong "Chinh phụ ngâm", nguyên tác bằng Hán văn của Đặng Trần Côn,
đoạn tả tình cảm của nàng chinh phụ lúc tiễn chồng ra đi, có câu:
Tương cố bất tương kiến,
Thanh thanh mạch thượng tang.
Mạch thượng tang, mạch thượng tang,
Thiếp ý quân tâm thùy đoản trường.
Bà Đoàn Thị Điểm dịch nôm:
Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy,
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu.
Ngàn dâu xanh ngắt một màu,
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai.
Nguyên nàng La Phu là một thiếu phụ sắc nước hương trời, văn chương âm
nhạc nổi tiếng. Chồng nàng là một chiến sĩ hải hồ. Cả hai vẫn yêu nhau tha
thiết. Nhưng rồi "trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương" nên chàng
xách kiếm sang Tần, ước hẹn vợ một thời gian trở về.
Nàng La Phu ở quê nhà, ngày ngày hái dâu chăn tằm, dệt vải. Những lúc
đêm dài canh vắng, nàng lẻ loi, thui thủi bóng mình nên thường sáng tạo
những bài thơ điệu
cổ nhạc phủ để tỏ nỗi lòng thương nhớ người xa vắng.
Một hôm, nàng đương hái dâu bên vệ đường, bất chợt Triệu vương du
ngoạn sang ngang, nhìn thấy người thiếu phụ thô quê nhưng sắc đẹp mỹ
miều lấy làm động lòng. Hỏi người biết nàng là kẻ tài hoa, văn hay đàn
giỏi, Triệu vương càng say mê hơn nữa. Về triều, Triệu vương cho người
