Nguyễn Tử Quang
Điển hay tích lạ
Mười viên "Xuân Khiết Cao"
Triệu Phi Yến và Hợp Đức là hai chị em ruột. Cả hai đều là cung phi
sủng ái của vua Thành Đế nhà Hán (32-6 trước D.L.).
Ba bài "Thanh bình điệu" của Lý Bạch để ca tụng sắc đẹp lộng lẫy của
Dương Quí Phi đời Đường Huyền Tông, bài thứ hai có câu nhắc đến Triệu
Phi Yến:
Tá vấn Hán cung thùy đắc tự?
Khả liên Phi Yến ỷ tân trang.
Phan Như Xuyên dịch:
Ướm hỏi Hán cung ai sánh kịp?
Phấn son Phi Yến cũng xin nhường.
Tuy ca tụng sắc đẹp của Dương Quí Phi, nhưng nhà thi hào tài hoa họ Lý
cũng phải nhìn nhận Triệu Phi Yến là một quốc sắc thiên hương. Và, cả hai
chị em khi vào hầu vua Thành Đế là bắt đầu làm đảo lộn cả cung vi. Bao
nhiêu cung phi mỹ nữ, Thành Đế xem như đất bùn. Cả đến nàng Ban Tiệp
Dư, trước được nhà vua sủng ái bao nhiêu thì bấy giờ ghẻ lạnh bấy nhiêu.
Đến nỗi vua Thành Đế bị bịnh ... bất lực (liệt), nhưng cuối cùng lại chết đột
ngột trên mình của nàng Hợp Đức giữa lúc giao hoan.
Nguyên hai nàng trước họ Phùng. Cha là Vạn Kim, vốn một kẻ lãng tử trác
táng. May mắn, Kim được Cô Tô quận chúa kêu vào làm việc tại nhà riêng.
Chồng của quận chúa là Triệu Man lại "bất lực", làm quận chúa buồn duyên
tủi phận cho kiếp đào tơ sen ngó lỡ làng. Vì thế nên Vạn Kim được mắt
xanh để ý, rồi lửa gần rơm, quận chúa có thai. Nhưng vì chồng bất lực,
quận chúa không thể bảo đó là kết quả huyết thống của chồng. Để bảo tồn
danh dư, quận chúa giả đau xin về nhà dưỡng bịnh, rồi sinh ra Phi Yến và
Hợp Đức.
