Nguyễn Tử Quang
Điển hay tích lạ
Nằm gai, nếm mật
"Nằm gai nếm mật" do chữ "Ngọa tân thường đảm".
Đời Xuân Thu (722-479 trước D.L.), hai nước Ngô và Việt đánh nhau. Sau
trận đại bại tại Cối Kê, vua Việt là Câu Tiễn phải mình trần sang lạy vua
Ngô là Phù Sai xin hàng. Ngô vương bắt vợ chồng Câu Tiễn phải sang Ngô
làm con tin, có quan Tướng Quốc là Phạm Lãi theo hầu. Cả ba đều bị giam
trong ngục đá.
Hằng ngày vợ chồng Câu Tiễn và Phạm Lãi phải cắt cỏ, hốt phân ngựa,
gánh nước rửa dọn chuồng ngựa, kiếm củi nấu cơm... Suốt thời gian ba
năm, chúa tôi sống một cách vô cùng vất vả cực nhọc, những vẫn bền chí
đợi thời.
Một hôm vua Ngô đau, Câu Tiễn nghe theo lời của Phạm Lãi là chịu nếm
phân của vua Ngô để được vua Ngô tin kẻ hàng giữ dạ trung thành. Nhờ đó
mà cả ba được phóng thích về nước.
Được trở về cố quốc, nhớ đến nỗi thất bại nhục nhã và bị giam cầm làm nô
lệ, Câu Tiễn vô cùng căm uất, lòng canh cánh mưu toan báo thù. Tướng
quốc Phạm Lãi nói:
- Chúa công chớ lúc nào quên cái nhục ở ngục đá thì mới có cơ báo thù
được nước Ngô.
Câu Tiễn đáp:
- Xin vâng lời dạy bảo!
Bấy giờ giao quốc chính cho Văn Chủng, giao quân chính cho Phạm Lãi,
nhà vua tôn hiền đãi sĩ, kính người già, thương kẻ nghèo, đối xử trăm họ
như anh em nên được mọi người mến phục.
Đến mùa làm ruộng, Câu Tiễn cũng vác cày đi cày. Vương phi Câu Tiễn
cũng chăm việc dệt cửi. Cùng đám dân chia sự lao khổ, ăn mặc rất tiết
kiệm.
Muốn gấp báo thù, Câu Tiễn cố sức chăm chỉ làm việc suốt ngày đêm. Khi
nào buồn ngủ thì lấy cỏ lục (rau răm) xoa vào mắt cho cay làm mắt phải
mở. Chân lạnh muốn co thì dầm nước lạnh. Mùa đông lạnh thì ôm giá. Mùa
