LỜI NÓI ĐẦU
Trên đường sưu tầm xuyên qua các tỉnh miền Nam tiền giang và hậu
giang đã xuất bản như Kiến-Hòa xưa và nay, Bạc-Liêu, Cần-Thơ, Vĩnh-
Long, Gò-Công nay trở lại tìm hiểu đất đai và nhân vật tỉnh Định-Tường
qua nhiều khía cạnh, lịch sử, địa lý, danh nhân, di tích, huyền-thoại, sinh
hoạt v.v...
Định-Tường từ xa xưa vẫn là một tỉnh lớn trong sáu tỉnh của miền
Nam. Tuy có kém quan trọng về mặt hành chánh, vì rất nhiều cơ-quan đầu
não thiết lập tại Vĩnh-Long, nhưng Định-Tường lại rất trọng yếu về mặt
quân sự. Những địa danh vang lừng về quân sự như Rạch Gầm, Nguyễn-
Huệ đại phá quân Xiêm, Đồng tháp Mười gắn liền với những tên tuổi lớn
Thủ Khoa Huân, Thiên hộ Dương, Lãnh binh Cẩn, có những trang sử oai
hùng làm tăng phần quan trọng của Định-Tường chẳng nhỏ.
Lại nữa, bao nhiêu nhân-vật ưu-tú của miền Nam, sau khi sáu tỉnh
Nam-Kỳ thuộc Pháp, lui về sống đời ẩn dật để bảo tồn tiết tháo của bậc sĩ-
phu, rải-rác ở các nơi Thuộc-nhiêu, Vĩnh-Kim, Cai-lậy, càng làm đẹp cho
phong-khí Định-Tường. Đến ngày nay, nhắc lại những Phan-Hiển-Đạo,
Phạm-Viết-Chánh, Học Lạc, Cử-Đa, Mai-văn-Ngọc, yêu mến các sĩ phu ấy
bao nhiêu, ắt lòng càng trìu mến quê hương xứ Mỹ bấy nhiêu.
Nhân tài Định-Tường về sau và gần đây cũng đều lỗi lạc. Về mọi
ngành, đều có người xứng đáng làm tiêu biểu. Như cổ nhạc có nhạc sĩ Trần
văn Triều tức bảy Triều xuất sắc, văn học thì có Nguyễn-văn-Bá, Cao-hải-
Để, Lương-khắc-Ninh v.v... Riêng về giới phụ nữ, thuở trước có Sương-
Nguyệt-Ánh, về sau có Trần-ngọc-Diện đều là những người có tài uy-tín
đạo đức cao, đóng góp tâm huyết để điểm tô trang sử Định-Tường đậm nét
huy-hoàng.
