Chương 5
Sau mỗi thời kỳ vàng son
Trong suốt lịch sử thế giới, cái tệ hại của mỗi thời kỳ vàng son là một kết
cuộc thảm thương cho mọi người dân. Bong bóng bao giờ cũng vỡ. Nợ quá
tải bao giờ cũng đáo hạn sớm hơn dự định. Người giàu thì phá sản vì lối
kinh doanh đòn bẩy phiêu lưu không còn thích hợp, người trung lưu thì
trắng tay vì giá trị tài sản biến mất, lay lắt bám víu vào một nền kinh tế
khập khiễng. Các quan chức chính phủ thì luôn luôn bó tay vì không hiểu
chữ sáng tạo hay tiết kiệm là gì?
Đọc lịch sử thế giới, tôi luôn say mê về những góc nhìn tiêu biểu cho thời
vàng son của mỗi quốc gia. Từ đế chế La Mã, Hy Lạp ngày xưa đến Anh,
Mỹ, Nhật thời cận đại, chúng mang nhiều nét đặc thù, nhưng tựu trung vẫn
có rất nhiều tương đồng. Xã hội và con người trong những thời kỳ huy
hoàng này, nhất là giới cầm quyền thượng lưu, luôn luôn mang đậm những
cá tính hồ hởi lạc quan, phô trương quyền lực và sự giàu có, đắm mình
trong lễ hội và tiệc tùng, sống không lo âu đến ngày mai vì nghĩ rằng...
những ngày hè nắng đẹp sẽ kéo dài bất tận. Người Mỹ có bài hát mô tả tình
huống này: “Let the good times roll” mà người Pháp tán đồng nồng nhiệt
“Laisser les bon temps rouler.” Thời vàng son ơi, hãy tiếp tục trôi...
Thời vàng son của Mỹ
Nước Mỹ trong thập niên 1920 được biết đến bằng tên “The Roaring
Twenties” (Những năm hoan lạc của thập niên 1920). Thế chiến Thứ nhất
vừa chấm dứt và Mỹ hưởng lợi rất nhiều vì đã cho các nước thắng trận
(Anh, Pháp) vay những khoản tiền rất lớn cho chiến tranh, cũng như đã
cung cấp vũ khí cho cả hai bên với giá tốt. Nước Mỹ đang sửa soạn thay
thế đế chế Anh trên khắp thế giới vì sức mạnh tài chính của mình. Những
công nghệ mũi nhọn mới đem thế lực kinh tế và văn hóa Mỹ phủ khắp toàn
