giàu có của Athène đã nuốt chững Sparte. Một cường quốc quân sự không
thể tồn tại lâu dài nếu nó không đồng thời là một cường quốc kinh tế.
Nhưng phải biết biến cái giàu thành cái mạnh và phải biết dùng cái mạnh
để giữ cái giàu. Nếu cái giàu có thể đo lường bằng giá trị tiền tệ, thì cái
mạnh khó có thể đo lường bằng tiêu chí này. Sức mạnh về văn hóa nghệ
thuật, về giáo dục, về quân sự, về ngoại giao không thể chỉ được đánh giá
và đo lường bằng các khoản chi tiêu từ ngân sách, một tỷ lệ của GDP, cho
các lĩnh vực này. Các khoản chi tiêu nói trên chỉ thể hiện mong muốn và nỗ
lực của cộng đồng, không phản ánh sức mạnh có được trên thực tế. Do đó,
biến cái giàu thành cái mạnh chính là biến lượng (một phân số của GDP)
thành chất (sức mạnh thực sự). Tiến trình biến lượng thành chất để tạo nên
sức mạnh đòi hỏi một sự quan tâm nghiêm túc và nhất quán của cộng đồng
về chất lượng. Một nền giáo dục mạnh và hữu hiệu không được chạy theo
thành tích về tỷ lệ học sinh đỗ đạt hay số văn bằng cấp phát. Một nền bóng
đá mạnh sẽ không có sự dàn xếp tỷ số để trụ hạng hay thăng hạng. Trong
những năm gần đây, điện ảnh Hàn Quốc và Trung Quốc trở nên mạnh mẽ
vì có chất lượng thực sự, được khán giả thế giới hâm mộ và góp phần vào
sự tăng trưởng giàu có của những nước này. Một quân đội hùng mạnh cần
tinh nhuệ, không cần đông (để dành nguồn nhân lực ưu tú cho sự nghiệp
làm giàu) nhưng phải có công nghệ quân sự hiện đại với một học thuyết
quốc phòng phù hợp. Và sức mạnh quốc phòng, vốn là hàm số của tăng
trưởng kinh tế, chỉ thật sự hùng mạnh và hiệu năng nếu nền kinh tế của
nước đó thật sự vững mạnh.
Nước có mạnh mới bảo vệ và duy trì lâu dài sự thịnh vượng của cộng
đồng dân tộc. Một nước mạnh không chỉ mạnh về quân sự mà còn phải có
một nền giáo dục có chất lượng cao, một nền văn hóa nghệ thuật gây ảnh
hưởng tốt không những trong nước mà cả phần còn lại của thế giới, một
nền kinh tế đứng vững và phát triển trong mối quan hệ hội nhập toàn cầu
với một không gian sống mở rộng hơn và ổn định hơn, một nền ngoại giao
ổn định và hữu nghị, đóng góp tích cực vào việc gìn giữ hòa bình và những
giá trị nhân bản, đạo đức của nền văn minh nhân loại.
