GIẤC MƠ TRUNG QUỐC - Trang 465

Luật rừng Hobbles, tức Hobbles Jungle: Các loài thú trong rừng dựa vào
sức mạnh của mình mà giành lấy phần thụ hưởng. Con người cũng hành
động như thế và nếu cần thiết, thậm chí họ còn tàn sát lẫn nhau hoặc biến
đồng loại thành nô lệ. Đây là một triết lý của Thomas Hobbles (1588 -
1679, người Anh), triết gia duy vật máy móc, ủng hộ chế độ quân chủ
chuyên chế, đề xuất Thuyết Khế ước có ảnh hưởng lớn tới thế giới.
Cuộc chiến tranh 30 năm: Thirry Year's War, cuộc loạn chiến ở Châu Âu
trong thời gian 1618 - 1648, chủ yếu diễn ra trên phần đất nay là nước Đức,
có sự tham gia của nhiều cường quốc.
Kế hoạch 14 điểm: còn gọi là Nguyên tắc 14 điểm, Fourteen Points, tức
Chương trình hòa bình 14 điểm do Tổng Thống Mỹ Wilson đưa ra ngày
8/1/1918 tại Hội nghị Hòa Bình Paris sau khi chấm dứt Thế chiến I.
Hội Quốc Liên: League og Nations, tổ chức liên minh các quốc gia kiểu
như Liên Hợp Quốc hiện nay, tòn tại trong thời gian 1/1920 - 4/1946. Do
Thượng viện Mỹ từ chối không cho Mỹ tham gia Hội này nên Hội hoạt
động kém hiệu quả. Ngày 18/4/1946 Hội Quốc Liên tuyên bố giải tán (sau
khi Liên Hợp Quốc thành lập ngày 24/101945).
1\. Vương đạo: 'đạo của người làm vua' trng triết học chính trị phong kiến
Trung Quốc, ý nói chính sách dùng nhân nghĩa trị thiên hạ của vua chúa
phong kiến Trung Quốc. Ngược lại là Bá đạo: chính sách dùng vũ lực,
cường quyền để trị thiên hạ; Bá đạo còn có nghĩa là ngang ngược xấc láo.
Matteo Ricci: Nhà truyền đạo thiên chúa, 1552 - 1610, tên chữ Hán là Lợi
Mã Đậu (Li Ma - T'eou), 1582 đến Trung Quốc, 1601 đến Bắc Kinh, quen
nhiều học giả ở đây, có công giới thiệu khoa học tự nhiên phương Tây cho
Trung Quốc.
An Nam: tên cũ do triều đại nhà Đường Trung Quốc đặt cho Việt Nam.
Miến Điện: Tên cũ của Myanma.
Nguyên văn chữ Hán: Tế nhược phù khuynh.
Khí Châu Nhai Nghị: 'Bàn việc bỏ quận Châu Nhai'. Năm 112 tr.CN. Hán
Vũ Đế chinh phục nước Nam Việt (ở vùng Quảng Đông, đảo Hải Nam), lập
9 quận trên đảo Hải Nam, trong đó có quận Châu Nhai. Nhưng quận này
thường xuyên nổi lên chống nhà Hán; quân nhà Hán bất lực không đàn áp