Brian Greene
Giai điệu giây và bản giao hưởng vũ trụ
Phần III - Bản giao hưởng vũ trụ
Chương 7 - Cái "siêu" trong siêu dây(1)
Trong vật lý cũng như trong nghệ thuật, đối xứng là một phần then chốt
của thẩm mỹ... Lý thuyết siêu dây, như chúng ta sẽ thấy, là một ví dụ vừa là
thủy tổ vừa là tuyệt đỉnh của một khuôn khổ siêu đối xứng.
Khi biết rằng chuyến thám hiểm của Eddington vào năm 1919, nhằm kiểm
chứng một tiên đoán của Einstein nói rằng ánh sáng phát ra từ những ngôi
sao khi đi qua cạnh mặt trời sẽ bị nó làm cho cong đi, đã kết thúc thành
công, Hendrk Lorentz nhà vật lý Hà Lan đã gửi cho Einstein một bức điện
báo tin vui đó. Khi tin này được lan ra, một sinh viên đã hỏi Einstein rằng,
ông nghĩ như thế nào nếu như các phép đo của Eddington không phát hiện
thấy các tia sáng bị cong như được tiên đoán, Einstein đáp: "Khi đó tôi sẽ
rất tiếc cho Chúa, bởi vì lý thuyết của tôi là đúng". Tất nhiên, nếu như các
thực nghiệm không xác nhận những tiên đoán của Einstein thì lý thuyết của
ông không đúng và thuyết tương đối rộng hẳn sẽ không trở thành một trong
những trụ cột của vật lý hiện đại. Nhưng điều mà Einstein muốn nói, đó là
thuyết tương đối rộng đã mô tả trường hấp dẫn với một vẻ đẹp nội tại sâu
sắc, với những ý tưởng mạnh mẽ nhưng đơn giản như thế, ông nghĩ khó mà
hình dung nổi nếu nó không đúng. Theo quan điểm của Einstein, thuyết
tương đối rộng hầu như là quá đẹp nên không thể sai được.
Tuy nhiên, những suy xét về mặt mỹ học không thể phán xử sự đúng sai
của một chân lý khoa học được. Xét cho tới cùng, các lý thuyết đều phải
chịu sự phán xử dựa trên sức chống trả của chúng khi phải đối mặt với
những sự kiện thực nghiệm khô cứng và lạnh lùng. Nhưng nhận xét này cần
phải rất thận trọng. Trong khi một lý thuyết còn đang được xây dựng, hiện
trạng phát triển còn đang dở dang của nó thường không cho phép lý thuyết
đó đưa ra được những tiên đoán có thể kiểm chứng bằng thực nghiệm. Tuy
nhiên, các nhà vật lý vẫn phải lựa chọn và suy xét các hướng nghiên cứu để
tiếp tục phát triển lý thuyết còn chưa hoàn tất của họ. Một số trong những
