4.- Theo tài liệu của AndréMaurois thì Alain viết với phương pháp độc
đáo. Khi viết một"Câu chuyện" thầy ông hạn chế số chữ trong hai trang
thôi. Không cao vọng nói nhiều nên viết ngắn, cổ động. Cố gắng tránh
nhiều diễn tả. Viết theo ngẫu hứng và viết kỹ đến đỗi không chịu sửa chữa.
Không buộc độc giả thuận ý mình hết, song độc giả bị kích thích suy nghĩ,
phê phán. Đọc văn Alain đầu óc độc giả không ở yên được. Có thể thuận
mà có thế chống ông. Nhưng ông bất kể điều đó. Ông chỉ chú trọng làm cho
độc giả băn khoăn tìm sự thật. Ca tụng thầy mình, André Maurois viết:
"Alain là một giáo sư đại tài của hiện đại và vạn đại".
5.- Bằng ghế giáo sư đại học và bằng ngòi bút, trọn đời Alain cổ võ cho
thuyết nhân bản pha màu Descartes nhắm vào những thực tế cụ thể. Ông
không coi ra rơm gì nhưng áp lực của cường quyền. Ông tự binh vực tự do
cá nhân, chống lại mọi lôi cuốn, áp bức của thế lực thời đại. Chiến tranh đối
với ông là tên đồ tể phá hoại các trách nhiệm luân lý. Ông chủ trương trong
bất cứ quốc gia nào, ở bất cứ thời đại nào, cũng phải có một số chân trí thức
đứng ngoài chế độ cầm quyền để cảnh sát nhà lãnh đạo, giúp họ phục vụ đất
nước hợp tình hợp lý. Diễn những tư tưởng quyết liệt đó, Alain dùng lời
văn gọn, chắc nịch gợi hình, đôi khi búa bổ và hoàn toàn độc sáng.
6.- Trong đời làm nhà giáo, Alain tỏ ra là một ông thầy xứng đáng với
nội dung danh từ ấy. Lối giảng triết của ông gần giống như lối của Socrate.
Ông không ngồi im nhồi sọ môn sinh cho đầy thiên kinh vạn quyển. Ông
không dẫn dụ môn sinh mù quáng tin ông hay nhắm mắt tôn thờ các triết
gia cổ kim. Nghe ông giảng một lát là cả lớp như bị chích thuốc kích thích
thần kinh óc não. Ai cũng không ngồi yên được vì đầu óc nổi loạn lên vì
những thắc mắc, những nghi vấn, những lý luận thứ đỡ thứ chống.
7.- Tư tưởng triết lý chi phối đầu óc Alain là tư tưởng dựa vào sức mãnh
liệt của ý chí. Nếu Descartes có tiên ngữ: "Tôi suy tưởng vậy có tôi", thì
Alain cũng có tiên ngữ: "Tôi muốn vậy có tôi". Mà cái muốn Alain đề cao
không phải là ao ước suông, không phải ảo vọng mà là hành động. Có thể
