Dưới đây tôi chỉ bàn vài nét chính yếu về đời sống và học thuyết của
Teilhard thôi để từ đó nói về tình Thầy trò giữa ông và Marcellin Boule.
C.- CUỘC ĐỜI CỦA TEILHARD:
a) Hiện tượng Teilhard:
Trong cuốn "Tư tưởng của Teilhard de Chardin", tiến sĩ Émile Rideau ở
phần dẫn nhập có những cảm nghĩ đại khái như sau:
"Các sử gia ở thời đại ta chắc chắn sẽ nói nhiều về hiện tượng Teilhard.
Teilhard là trung tâm đam mê cho mọi giới và mọi quốc gia nặng về nghiên
cứu. Từ hữu thần đến vô thần đều phải tìm hiểu Teilhard. Giữa cơn lốc của
tư tưởng giới xưa nầy, vũ trụ bị coi là phi lý, đời người là kiếp lưu đày, chết
là hết chuyện. Cuộc sống bị văn chương, phim ảnh bôi lọ. Chính con người
bị đủ thứ ngạo nghễ. Hành động của con người còn hy vọng gì không. Nó
có thể cao cả, dựa trên kết quả vĩ đại nào hay chỉ là vô ích, tuyệt vọng.
Người ta còn hỏi lịch sử nhơn loại có cần tiếp diễn nữa chăng. Người ta lại
gay gắt hỏi nữa là trong cái ổ ong loài người làm việc quần quật nầy, hết
các cái gọi là khoa học, kỹ thuật, phát minh, khám phá, hết các thú vị của
đời sống, của sáng tác, tất cả có ý nghĩa gì không, có giá trị vĩnh cửu không
hay sẽ chịu số phận của một làn sóng quên lãng giữa đại dương. Có thể vừa
hữu thần, tin tưởng quyền năng Thượng-Đế trên vũ trụ và lịch sử, vừa lo
phát triển con người và xã hội toàn diện được không? Người ta có thể vừa
yêu Thượng-Đế vừa yêu thế gian không? Phàm sử có liên quan gì đến thánh
sử chăng? Có Thượng-Đế không? Linh-hồn bất tử không? Có hậu kiếp
không?
Trước các thắc mắc, băn khoăn, xao xuyến nầy, người ta cố gắng tìm câu
trả lời trong Teilhard. Vậy Teilhard là ai, học thuyết Teilhard thế nào mà thế
kỷ 20 coi ông quan trọng đến thế."
b) Tiểu sử Teilhard:
