Tả-binh : Quân người theo đạo công-giáo, mà các vua trước gọi là tả-đạo, nghĩa là đạo lầm.
Đây tác giả đổ lỗi cho lính có đạo công-giáo đã thông với Pháp để làm nội ứng, đốt kho thuốc
súng. Người Pháp thì nói đạn đại-bác bắn đúng vào kho thuốc. Theo cụ Nguyễn-Đình-Trọng,
thì kho cháy, nhưng thuốc súng đã được dời từ trước, vì Hoàng Diệu đã đoán trước rằng Pháp
tìm cách đốt kho. Sự thật thế nào không rõ. Nhưng ta chớ quên rằng bài này viết đang lúc triều-
đình và sĩ phu còn đang nghi-kỵ người công-giáo, vì có một hạng người công giáo đời ấy để
Pháp lợi dụng. Cho nên ta không thể hoàn-toàn tin vào dư-luận đương-thời.
