HỒ QUÝ LY - Trang 169

Người ta hỏi nhau: Phạm Sư Ôn là ai?
Câu trả lời ngắn gọn của người dân nói với nhau:
- Phạm Sư Ôn là một nhà sư. Ông ta là một bồ tát nóng nảy. Thấy con
đường giải thoát cho dân bằng đạo từ bi quá lâu dài, ông ta đã sốt ruột, bỏ
chùa, kêu gọi nô tì cực khổ nổi dậy, tìm con đường giải thoát ở ngay cõi
trầm luân và phương tiện chính bằng đao kiếm. Thời nhà Trần, sau khi
tháng quân Nguyên, vua Trần bỏ lên núi Yên Tử đi tu, thành lập phái thiền
Trúc lâm Yên Tử trứ danh của Đại Việt. Được triều đình ủng hộ, từ đó Phật
giáo cực thịnh ở nước ta. Nhưng giáo lý nhà Phật nói: sinh trụ dị diệt là quy
luật của sự sự vật vật. Đạo Phật cũng không thoát khỏi quy luật đó. Đạo
Phật Đại Việt cực thịnh ở thời Trần Nhân Tôn. Lúc đó đất nước có hàng
vạn ngôi chùa. Ruộng nhà chùa cũng làm. Riêng chùa Quỳnh Lâm đã có tới
năm ngàn mẫu ruộng. Số tăng ni lúc đó ước tính lên tới ba chục vạn, đó là
chưa kể tới số tam bảo nô, những người nô tì núp bóng từ bi. Có thể nói số
cư dân của nhà chùa lên tới hàng triệu. Nhà chùa là một thế lực đang lên,
người đời ai cũng muốn ngả theo, để kiếm chút đặc quyền đặc lợi. Khi
Chiêm Thành liên tục đánh phá Đại Việt. người dân càng đua nhau cắt tóc
đi tu. Trai tráng đi tu sẽ tránh được việc bắt lính. Thái sư Quý Ly thấy cái tệ
đó. bèn ra chính sách thày chùa còn trẻ dù đã cắt tóc cũng phải xung vào
lính. Hồi lại thêm chính sách hạn nô hạn điền; chùa to nhất được liệt vào
hàng đại danh lam cũng chỉ được phép giữ mười mẫu ruộng, và chỉ được
phép có một số tam bảo nô nhất định.
***
Phạm Sư Ôn là con hoang. Một người đàn bà nô tì lỡ làng nào đó đã đem
một đưa trẻ đỏ hỏn đặt ở tam quan một ngôi chùa làng. Sư trụ trì, pháp hiệu
Vô Trụ thương cái sinh vật côi cút, hẩm hiu ấy liền đem về chùa nuôi.
Cậu bé được trời phú cho một sức sống phi thường. Chùa nghèo, đói khát,
bữa ăn chỉ có sắn khoai. lại không có bàn tay đàn bà chăm chút cậu sống
như cỏ dại, nhưng lại lớn nhanh như thổi. Lớn lên, thân xác và sức mạnh
của cậu đều gấp bội người thường.
Lúc còn nhỏ cậu được giao cho một cành roi tre, suốt ngày chỉ làm công
việc đuổi lũ chim sáo, chim quạ. Lũ chim biết nhà chùa không hại chúng,