quân sự của hàng nghìn sĩ quan trong thời kỳ cách mạng. Người ta không
thể nghĩ đến những cơ hội như thế trong chế độ cũ, nơi mà tiền bạc và các
mối quan hệ xã hội là nhân tố quyết định.
Thật sai lầm khi cho rằng toàn bộ sự việc đều diễn ra dễ dàng và theo trật
tự. Chiến tranh ẩn chứa trong nó những nhân tố bất ổn và nhiều biến động.
Những thay đổi liên tục trong chính quyền Pháp và những vị trí cao cấp
trong Bộ Quốc phòng đã ảnh hưởng lớn đến Bộ Tư lệnh quân sự. Bởi việc
thử thách lòng trung thành tuyệt đối không bao giờ là thừa nên có một vài
sự đào thải và sàng lọc lại trong hệ thống quân sự với những sĩ quan vẫn
lưu luyến với chế độ chính trị cũ. Cũng phải ghi nhận sự bổ nhiệm một số
vị trí bộ trưởng và sĩ quan quân sự cao cấp. Nói cách khác, may mắn đơn
giản là được sinh ra đúng nơi và đúng thời điểm hay được những người có
quyền lực ưu ái, có thể tạo lực đẩy và làm rạng rỡ con đường sự nghiệp của
những sĩ quan trẻ đầy lòng nhiệt thành.
Những thay đổi này đã tác động như thế nào tới việc tái cơ cấu quân đội
Pháp trên bình diện lớn hơn và đưa tới cách quản lý mới hơn? (vấn đề này
sẽ được phân tích cặn kẽ hơn ở chương IV). Tâm điểm của vấn đề chính là
những trải nghiệm của bản thân Napoleon bởi ông là hiện thân của những
bước ngoặt vĩ đại, của sự huy động nguồn lực ồ ạt. Điểm gây ấn tượng nhất
trong sự nghiệp quân sự của Napoleon những năm đầu cách mạng chính là
những bất ngờ và biến động. Những hành vi của ông tại thời điểm này
mang tính bản năng và không bị ràng buộc bởi khuôn phép nào. Hơn một
lần, sự bất phục của Napoleon với chính quyền cách mạng đã khiến ông lâm
vào cảnh tù đày nhưng vận may vẫn luôn mỉm cười với ông. Sau kỳ nghỉ
phép thứ hai tại đảo Corsica (từ tháng 9/1789 - 2/1791), ông trở thành kỵ
binh tại Auxonne và sau đó tại trung đoàn Grenoble, Valence. Nhưng đến
tháng 10/1791, ông được thuyên chuyển sang lực lượng tình nguyện bảo vệ
đảo Corsica với hàm vị trung tá. Điều đó giúp ông nhanh chóng bắt liên lạc
với Paoli – người từng thoát án lưu đày vào tháng 7/1790 và trở thành thống
đốc đảo Corsica. Một cuộc tranh luận gay gắt giữa ông với giới quan chức
